Nhà báo Nguyễn Thanh Bình – Tổng biên tập báo An Ninh Thủ Ðô đã nhấn mạnh như vậy trong cuộc trò chuyện với báo Nhà báo & công luận về vấn đề báo chí đã đổi mới như thế nào trong cơn lốc số hóa.

Ưu tiên tối đa phát triển báo điện tử

+ Câu chuyện làm thế nào để không bị lỡ chuyến tàu 4.0 đang được đặt ra trong bối cảnh cuộc cách mạng số đã ảnh hưởng sâu rộng đến cung cách làm báo cũng như tiếp thụ thông tin của công chúng. Quan điểm của Tổng Biên tập về vấn đề này như thế nào?

- Thú thực là tôi không thích lắm cách nói theo trào lưu “4.0” mà nhiều người hay ví von hiện nay. Với những gì hiểu biết được và thực tế đang phải đối mặt, tôi cho rằng sự thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin từ công chúng nằm trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ hiện đại ở một xã hội thông tin, thì đây là vấn đề đau đầu của báo chí không chỉ ở Việt Nam, mà cả trên thế giới. Ban đầu, khi báo điện tử ra đời và phát triển mạnh, báo in bị ảnh hưởng, sụt giảm số lượng phát hành, nhiều người đã tỏ ra lo ngại, nhưng cũng có nhiều người vẫn tin báo in còn “sống khỏe” dài dài. Thực tế diễn biến đã nhanh hơn nhiều so với dự đoán của báo giới. Tại Việt Nam, chỉ có một số ít báo điện tử độc lập chiếm lĩnh được thị trường, đưa ra được hướng đi phù hợp nhất. Còn lại các báo điện tử tại các cơ quan báo chí đồng thời xuất bản báo in đều loay hoay, thậm chí có phần lúng túng chưa phát triển được đúng tiềm năng. Có những tờ báo in có số lượng phát hành lớn, uy tín cao, nhưng báo điện tử của cơ quan báo chí đó lại có thứ hạng và lượng đọc thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.

Sự bùng nổ của mạng xã hội khiến báo in càng gặp khó. Trên thực tế, báo điện tử cũng bị ảnh hưởng từ mạng xã hội. Cách tiếp nhận thông tin của bạn đọc đã thay đổi mạnh mẽ, gắn với điện thoại di động thông minh. Một khi thói quen của bạn đọc đã thay đổi, thì cách tiếp cận, tác nghiệp của các nhà báo tất yếu cũng phải thay đổi. Một sự chuyển dịch không thể khác được.

+ Sự ưu tiên cho việc duy trì “giữ chân” bạn đọc của báo in hay là chuyện phải “bật lên” đầu tư cho tờ báo điện tử, đang là bài toán mà nhiều cơ quan báo chí phải lựa chọn. Được biết An ninh Thủ đô đã quyết định chuyển hướng ưu tiên phát triển báo điện tử trong giai đoạn mới. Xin tổng biên tập chia sẻ cụ thể hơn về hướng đi này?

- Cũng có thời điểm Báo An ninh Thủ đô tìm cách “giữ chân” bạn đọc báo in theo cách “ém” thông tin hay, độc đáo đưa báo in trước, báo điện tử sau. Nhưng chúng tôi nhanh chóng nhận ra cách này không còn phù hợp. Và Ban Biên tập Báo đã chuyển hướng tìm cách khác để “giữ chân” bạn đọc báo in, đồng thời ưu tiên tối đa cho báo điện tử phát triển.

Một mô hình tạm gọi là “Tòa soạn 3 trong 1” đã ra đời. Theo đó, các phóng viên phải bám sát địa bàn, khi có thông tin, phải làm ngay tin ban đầu cho Báo Điện tử ANTĐ. Tiếp đó khai thác thông tin sâu hơn để cập nhật trên báo điện tử và làm bài cho báo in, chương trình truyền hình.  Tóm lại là mọi thông tin mới nhất, nóng nhất đều được đưa lên ngay Báo Điện tử ANTĐ. Cạnh tranh thông tin trên báo điện tử rất khắc nghiệt, nên nếu thông tin chậm, không có chi tiết mới, bạn đọc sẽ không đọc nữa.

+ Hiệu quả từ sự quyết liệt chuyển hướng ấy được đón nhận như thế nào thưa ông?

- Chuyển từ thói quen, cách làm cũ phục vụ báo in, sang hướng ưu tiên báo điện tử, không đơn giản chút nào. Sức ì cố hữu là có, nhất là những cán bộ, phóng viên lớn tuổi, từng nhiều năm làm báo in. Tuy nhiên, dần dần mọi người cũng nhận thấy không còn con đường nào khác, buộc phải thay đổi để tồn tại và giữ bạn đọc.

Những kết quả thu được rất đáng khích lệ. Báo Điện tử ANTĐ hiện có lượng bạn đọc và thứ hạng đứng đầu trong báo chí Hà Nội và trong hệ thống báo chí của lực lượng Công an nhân dân. Giá trị kinh tế thu được thông qua báo điện tử cũng tăng nhiều, tuy nhiên vẫn còn xa với những gì chúng tôi mong muốn.

Thông tin chỉ được đăng tải khi đã qua kiểm chứng, từ ít nhất 2 nguồn độc lập

+ Sức ép của mạng xã hội đối với báo chính thống hiện là rất lớn. Tuy nhiên, do thông tin trên mạng xã hội nhanh nhưng nhiều khi không chính xác, là tin đồn nhảm với mục đích xấu… nên đó chính là “cửa” để các báo chính thống như An ninh Thủ đô chiếm lĩnh và phát triển. Câu chuyện kiểm chứng thông tin được quán triệt và định hướng như thế nào tại tòa soạn, thưa Tổng Biên tập?

- Như đã phân tích, sức ép từ mạng xã hội là vô cùng lớn với báo chí chính thống. Với 1 chiếc điện thoại di động thông minh có kết nối mạng và một tài khoản cá nhân trên mạng xã hội, ai cũng có thể đưa các thông tin lên mạng. Có người nói vui là mỗi người tham gia mạng xã hội đều là “Tổng biên tập” mà tài khoản cá nhân là “trang thông tin” trong hệ thống “báo điện tử” khổng lồ. Cũng chính vì bất kỳ ai cũng có thể đưa thông tin, nên trên mạng xã hội “vàng thau” lẫn lộn. Có nhiều thông tin chính xác, nhưng tỷ lệ tin giả (fake news), tin không đầy đủ, tin sai trên mạng xã hội rất nhiều. Chúng tôi xác định báo chí không thể đặt ra mục tiêu chạy đua tốc độ với mạng xã hội. Nhưng tính chính thống, luôn đưa tin chính xác, có trách nhiệm của báo chí, khiến bạn đọc vẫn tìm đến Báo Điện tử ANTĐ để kiểm tra chéo thông tin, sau khi đọc tin trên mạng xã hội.

Mạng xã hội là một nguồn thông tin gợi mở cho phóng viên, tuy nhiên nếu phóng viên, biên tập viên chỉ bám vào mạng xã hội để đưa tin thì đó không phải là phương thức làm báo phù hợp. Vì thế, Ban Biên tập Báo ANTĐ luôn quán triệt đến tất cả cán bộ chiến sĩ, phóng viên, biên tập viên, khi phát hiện các vấn đề nóng, được nhiều người quan tâm thì tổ chức xác minh, làm rõ. Thông tin chỉ được đăng tải khi đã qua kiểm chứng, xác thực từ ít nhất 2 nguồn độc lập. 

+ Kỷ nguyên của thông tin đại chúng và cơn lốc toàn cầu hóa, không chỉ là chuyện cạnh tranh với nhau mà còn cạnh tranh với mạng xã hội...Tận dụng lợi thế cũng là cách chớp cơ hội, ông có chiến lược gì cho những bước đi tiếp theo để phục vụ công chúng tốt hơn nữa, thưa Tổng Biên tập?

- Như tôi đã nói, bạn đọc của báo ANTĐ từ lâu đã không còn đặc thù, bó hẹp. Trước đây rất lâu, báo ANTĐ chuyên về mảng nội chính, với thông tin chủ yếu là các vụ việc chủ yếu liên quan tới ngành công an. Nhưng báo in ANTĐ đã phát hành số đầu tiên 42 năm rồi, báo Điện tử ANTĐ đã hoạt động 11 năm, Chương trình truyền hình An ninh ATV đã phát sóng hơn 8 năm. Thông tin trên cả ba loại hình báo chí của An ninh Thủ đô đã có sự chuyển hướng từ rất lâu rồi. Diện tích, thời lượng dành cho thông tin các vụ việc nội chính chỉ chiếm một phần nhỏ trên các loại hình truyền thông của báo ANTĐ. Nói cách khác, báo ANTĐ đã thực sự trở thành tờ báo với thông tin đa dạng, nổi bật cả về chính trị, xã hội, kinh tế, an ninh trật tự, quốc phòng, văn hóa, thể thao, và cả các vấn đề quốc tế. 

Báo ANTĐ sẽ tiếp tục đi theo hướng này, nhưng sẽ có những điều chỉnh để quy trình tác nghiệp được hiệu quả hơn, thông tin đến với bạn đọc nhanh hơn, hay hơn, chính xác hơn, đáp ứng nhu cầu tìm kiếm thông tin ngày càng đa dạng và chuyên sâu hơn của bạn đọc. Chúng tôi cũng đang manh nha triển khai thử nghiệm một số mô hình mới trong sản xuất tin tức, kinh doanh báo chí để có thêm bạn đọc, nguồn thu nhằm tiếp tục phát triển tờ báo.

+ Vâng, xin cảm ơn ông!

Theo Hà Vân/Báo Nhà báo và Công luận Công luận