“Sức sống của tác phẩm được hiện hữu trong đời sống thực. Một bài báo có chất lượng cao là bài có sức thuyết phục, lan tỏa lớn. Nếu tác giả dồn tâm huyết thực hiện tác phẩm nhằm mục đích phục vụ công chúng, lấy hiệu quả tác phẩm tác động đến người đọc làm thước đo giá trị tác phẩm thì cơ hội thành công được mở rộng” - Đại tá, nhà báo Nguyễn Hòa Văn – Giám đốc Cổng thông tin điện tử HNBVN đã nhấn mạnh như vậy trong cuộc trò chuyện với báo Nhà báo và Công luận.

Cùng đề tài, nhưng cần thêm góc nhìn mới, góc nhìn đa chiều hơn

+ Những năm gần đây, ông thường được vinh danh tại một số giải báo chí danh giá, như Giải Báo chí Quốc gia, Giải Búa Liềm Vàng, Giải Báo chí phòng chống tham nhũng, lãng phí. Riêng Giải Báo chí Quốc gia, trong 5 năm từ 2014 - 2019 ông đã có ba lần bước lên bục vinh quang. Có lẽ ông là người có duyên với thảm đỏ này?

- Ba lần nhận Giải Báo chí Quốc gia, nhưng hai lần trước đều là sản phẩm tập thể mà tôi là người chủ trì. Lần này một mình tôi ghi tên tác giả. Nói có duyên thì cũng đúng, nhưng đúng hơn vẫn là bởi môi trường tác nghiệp, sự dày công chuẩn bị tác phẩm và sự nỗ lực cá nhân. Trên thực tế có rất nhiều nhà báo “tâm sáng, bút sắc” nhưng để họ có tác phẩm đoạt giải báo chí là rất khó. Điều này có nghĩa là cũng phải có cơ duyên, người viết phải có được đề tài phù hợp, khai thác được nguồn tư liệu. Nhưng nếu không có sự nỗ lực cá nhân, tìm cách thể hiện mới, cách viết biến hóa linh hoạt thu hút được công chúng thì cũng khó thành công.

+ Một trong những đề tài ông theo đuổi mấy năm gần đây là các vấn đề đấu tranh chống “giặc nội xâm”. Nhiều bài viết của ông đã có sức nặng và được Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia đánh giá cao. Ông có thể chia sẻ thêm về các tác phẩm này?

- Tôi có nhiều tác phẩm xoay quanh chủ đề chống “giặc nội xâm”, trong đó có 4 loạt bài đoạt giải báo chí: Đó là, tác phẩm (8 kỳ) “Chống được “chạy” sẽ thành công” đoạt giải A, Giải Báo chí toàn quốc về phòng chống tham nhũng, lãng phí lần thứ nhất - 2017. Tác phẩm (5 kỳ) “Hóa giải những nghịch lý, ngang trái trên con đường đã chọn” đoạt giải B, Giải Báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng lần thứ ba - 2018 (thể loại không có giải A). Tác phẩm (5 kỳ) “Binh pháp “chống” giặc nội xâm” đoạt giải B Giải Báo chí Quốc gia 2018 (loại giải không có giải A). Tác phẩm (5 kỳ) “Thời cuộc và lòng yêu nước” đã giành giải khuyến khích giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng lần thứ tư - 2019. Bốn loạt bài nói trên, tôi tâm đắc nhất là hai loạt bài “Chống được “chạy” sẽ thành công” và “Hóa giải những nghịch lý, ngang trái trên con đường đã chọn”. Mặc dù hai tác phẩm này tôi không dự Giải Báo chí Quốc gia, nhưng có giá trị thực tiễn rất lớn trong xây dựng Đảng hiện nay.

Thông điệp chung của các tác phẩm xoay quanh chủ đề này, tôi muốn gửi tới công chúng chính là kiến nghị với Đảng giải quyết vấn đề gốc rễ của tham nhũng. Đó là phải tạo được đột phá từ xây dựng thể chế pháp luật, thay đổi, sửa đổi nhiều đạo luật quan trọng để kiểm soát được quyền lực, khơi dậy được tiềm năng sáng tạo trong nhân dân, thu hút được người có đức có tài có điều kiện cống hiến cho xã hội. Trên cơ sở đó kiện toàn củng cố xây dựng được đội ngũ cán bộ có tâm, có tầm, có tài, từ đó tiếp tục hoàn chỉnh thể chế pháp luật... Thực hiện được yêu cầu này thì trong một, hai nhiệm kỳ tới chúng ta mới giành thắng lợi trong cuộc chiến chống “giặc nội xâm”. Đảng sẽ tiếp tục giữ vững vai trò lãnh đạo của mình, nhà nước hoạt động đúng bản chất: Do dân, vì dân và của dân.

+ Càng khó lại càng say mê... tôi luôn hình dung về ông như vậy. Tôi thấy những đề tài ông “chạm tới” đều khó và dày công. Nhưng có thể nói đó đều là những đề tài không mới. Thưa ông, làm cách nào để làm mới những đề tài đã cũ?

- Thường viết chính luận thì hay bị lôi cuốn vào việc “tầm chương trích cú”.Dẫn dắt lý luận và thực tiễn đan xen, song hành để luận giải một vấn đề. Lâu nay có nhiều cây viết chính luận rất sắc sảo. Nhưng viết ra để có một lượng người đọc lớn thì vừa phải chọn vấn đề phù hợp, vừa phải tìm cách làm mới vấn đề. Có thể cùng đề tài, nhưng cần thêm góc nhìn mới, góc nhìn đa chiều hơn. Thí dụ khi nói về kiểm soát quyền lực, ngoài những câu chuyện lâu nay nhiều người nói, cần tập trung phân tích làm rõ tính nguy hiểm của quyền lực không chính danh. Hoặc trong câu chuyện về sử dụng quyền lực, khi nói về “vừa đá bóng vừa thổi còi” ngoài nội dung bản chất cũng cần phải nói rõ trên thực tế, ông theo “đá bóng” thì làm gì còn thời gian để “thổi còi”. Hoặc khi nói về dân chủ, nhìn nhận dân chủ bị biến thái cần làm rõ vấn nạn “hợp thức hóa dân chủ”... Chính sự tìm tòi này vừa cung cấp cho công chúng thông tin đa chiều hơn, không sáo mòn và có sức thuyết phục hơn. Nếu vẫn theo lối mòn thì lượng người đọc sẽ vơi dần. Tôi nghĩ để nói đến hiệu quả báo chí trước hết tác phẩm đó phải được nhiều người đọc.

Một bài báo có chất lượng cao là bài có sức thuyết phục, lan tỏa lớn

+ Sự ghi nhận trên thảm đỏ Giải Báo chí Quốc gia là sự vinh danh cao quý. Nhưng thiết nghĩ, điều quan trọng của một tác phẩm báo chí còn là ở hiệu quả xã hội mà tác phẩm đem đến. Với những tác phẩm đầy tính chiến đấu đó, ông có nhận được những “quả ngọt” này không, thưa ông?

- Như phần trên tôi đã nói về hiệu quả báo chí, trước hết tác phẩm phải thu hút được người đọc, người xem, người nghe. Tôi thấy tất cả các tác phẩm được trao giải báo chí lớn thường tác động mạnh mẽ đến công chúng. Có nghĩa là sức sống của tác phẩm được hiện hữu trong đời sống thực. Một bài báo có chất lượng cao là bài có sức thuyết phục, lan tỏa lớn. Nếu tác giả dồn tâm huyết thực hiện tác phẩm nhằm mục đích phục vụ công chúng, lấy hiệu quả tác phẩm tác động đến người đọc làm thước đo giá trị tác phẩm thì cơ hội thành công được mở rộng. Ngược lại viết bài chỉ nghĩ đến chuyện đem tác phẩm dự giải thì cơ hội thành công bị thu hẹp. Tôi rất vui là các bài viết của tôi, tôi viết đã 3, 4 năm rồi, nay vẫn có nhiều bạn đọc phản hồi. Ngoài những bài báo được giải, tôi cũng có nhiều tác phẩm viết về những câu chuyện cụ thể được các báo đặt bài, tôi thấy khi công bố tác phẩm đều có những nhận xét, khích lệ tích cực.

+ Viết về những vấn đề liên quan đến thể chế, chính trị thường không dễ, đôi khi có những vấn đề đặt ra khá nhạy cảm. Ông có quan ngại về chuyện “sự thật mất lòng”, “đấu tranh, tránh đâu” không?

- Hiện tôi đang đau đáu về vấn đề đổi mới thể chế pháp luật. Rất nhiều đồng nghiệp đồng thuận với suy nghĩ của tôi. Tôi nghĩ, câu chuyện này báo chí cũng nói lâu rồi, nhưng nói chưa sâu, chưa đủ độ và luôn bị “lợi ích nhóm” cản trở. Nhưng không nói tiếp, không nói mạnh thì câu chuyện chống “giặc nội xâm” sẽ không được hỗ trợ tích cực từ công luận báo chí. Tham nhũng chính sách vẫn diễn ra, bản chất nhà nước ngày càng thêm nhiều sai lệch trong hoạt động công vụ... có thể sẽ chịu rất nhiều áp lực, nhưng tôi không có lựa chọn khác.

+ Vâng, xin trân trọng cảm ơn ông!

Theo Hà Vân (Thực hiện)/Báo Nhà báo và Công luận