Vẻ đẹp kỳ thú, đắm say của bản Năng Cát - thác Ma Hao. Ảnh: Nguyễn Á - Duy Tuyên

Thực hiện Đề án “Phát triển du lịch cộng đồng tại xã Trí Nang, huyện Lang Chánh” của UBND tỉnh, qua gần 2 năm triển khai, tuyến du lịch cộng đồng bản Năng Cát - Thác Ma Hao đã chính thức được công bố cuối năm 2016.

Đây là nơi lưu giữ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa nguyên sơ của đồng bào người Thái đen như kiến trúc, ẩm thực. Tại đây còn có các lễ hội truyền thống như Chá Mùn, Chá Một, có thác Ma Hao hoang sơ, hùng vĩ bắt nguồn từ đỉnh núi Pù Rinh có độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, đi qua các lũng núi rồi tạo thành dòng chảy không ngừng. Thác không chỉ mang vẻ đẹp hoang sơ, còn gắn liền với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ở thé kỷ XV...

Đêm ở bản vùng cao Năng Cát không tĩnh lặng như những nơi tôi đã đến, cũng không như lời kể mà tôi ghe đâu đó. Những gì âm u của núi rừng, hoang sơ của cây cỏ, và sự buồn tẻ bởi nếp sống tự cấp, tự túc đã là quá vãng ở vùng đất này.

Đêm lửa trại náo nhiệt với những điệu khặp Thái, những vòng tay đam mê, cuốn hút, uyển chuyển theo nhịp khặp của những sơn nữ trong bập bùng ánh lửa cứ in đậm đến mức ám ảnh trong tôi.

Nơi ấy, giữa bao la của đại ngàn hùng vĩ, tôi không nghĩ lại mê đắm đến thế, cũng hết sức văn hóa bởi lời mời rượu, mời khặp; từ những món ăn, cả việc chuẩn bị những chiếc đệm cỏ mà đồng bào bản Thái nơi đây dành cho khách lưu trú qua đêm. Tôi đã uống rất nhiều như muốn uống cả cái tình của vùng đất, và chẳng có biểu hiện của việc say. Chỉ có con người, cảnh vật, sự hồn hậu và mến khách của những cư dân bản Thái khiến tôi mê mẩn, đến say lòng.

Sức sống văn hóa ở nơi này như một mạch nguồn được bồi tụ, lắng đọng theo thời gian, bởi cách làm, để trở thành sản vật. Ở đó, không chỉ có những điệu khặp, điệu xòe, những bài hát đắm say, còn có những công trình văn hóa bản Thái đặc trưng với những ngôi nhà sàn nguyên bản, những nhà nghỉ theo kiểu Homstey, và những vuông thổ cẩm đẹp đến mê mẩn.

Nhằm từng bước khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng, phát huy giá trị văn hóa ở bản Năng Cát tiến tới khai thác hết thế mạnh của cả một vùng đất, nhiều công trình phục vụ du lịch, sinh hoạt văn hóa cộng đồng đã được đầu tư, nhiều sản phẩm đặc trưng của bản Thái đã bước đầu được đưa vào khai thác. Năng Cát đã đón những đoàn khách nước ngoài, đón nhiều khách “phượt” trong nước bằng chính sức mạnh văn hóa của dân tộc Thái, từ nét đẹp tự nhiên của vùng đất, sự hồn hâu và mến khách của con người. Bản Năng Cát đang chuẩn bị tích cực để tết này đón thêm nhiều khách đến với bản khi xu hướng du lịch khám phá văn hóa vùng miền, văn hóa tộc người ngày tết ngày càng được nhiều du khách ưa chuộng.

Chia tay thác Ma Hao, rời bản Năng Cát, tạm biệt sự đắm say của người, sự đắm say từ cảnh sắc, sức hấp dẫn từ những điệu xòe, những bước khặp cứ níu chân chúng tôi. Một vùng đất khá xa thành phố, đường vào còn nhiều khó khăn, nhưng bởi cách làm của người dân, họ đã biết phát huy tốt nhất giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất để biến thành những sản phẩm đặc trưng cuốn hút sự khám phá của con người.

Với tôi, hơn cả một chuyến đi, là sự khám phá và trải nghiệm để thêm vốn sống cho nghề viết của mình.

Tôi sẽ còn trở lại nơi này, để sống với sự hồn hậu của người dân, để được thêm lần nữa thưởng thức trầm tích văn hóa từ đất, ghi lại những khuôn hình từ cảnh sắc.

Năng Cát - Ma Hao, đến để nhớ, để đắm say.

Lam Vũ