Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh
Là người đã từng được làm việc dưới sự chỉ đạo trực tiếp của ông, tôi hiểu những điều ông nói là chân thành, bởi trong quá khứ cũng như hiện tại, có biết bao nhà báo, biên tập viên của Truyền hình Công an nhân dân đã trưởng thành dưới sự hướng dẫn, truyền nghề tận tâm của Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh.
Tôi biết ông qua một dấu ấn quan trọng trong cuộc đời mình. Hồi đó, vừa chân ướt chân ráo về công tác tại Điện ảnh Bộ đội Biên phòng, tôi được lãnh đạo đơn vị khuyến khích là phim dự thi Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 2009. Thật may mắn, tác phẩm đầu tay của tôi với tên gọi “Vẫn còn có ngày mai” đã đạt Huy chương Bạc thể loại phóng sự, tài liệu. Thành công đó là động lực rất lớn để tôi tự tin theo đuổi công việc biên tập viên truyền hình, dù trước đó tôi không được đào tạo về lĩnh vực này cũng như không có nhiều kinh nghiệm trong tổ chức sản xuất.
Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh phỏng vấn Chủ tịch nước Trương Tấn Sang
“Điều quan trọng là phải yêu nghề và làm nghề bằng con mắt của khán giả” - đó chính là kim chỉ nam cho gần 40 năm mang trên vai sắc phục của ngành Công an và cầm bút theo nghiệp báo chí của Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh. Năm 1981, tốt nghiệp Đại học An ninh nhân dân (nay là Học viện An ninh nhân dân), ông về nhận công tác tại Cục Công tác Chính trị - Tổng cục Xây dựng lực lượng (Bộ Công an). Tại đây, ông đã cho ra đời những truyện ngắn đầu tiên đăng trên báo Công an nhân dân và được các nhà văn Công an thời kì đó như: Văn Phan, Ngôn Vĩnh, Lương Sĩ Cầm, Nguyễn Thu Trang đặt nhiều kì vọng. Thế nhưng, đường văn vừa mở lối thì mối duyên lành với nghệ thuật thứ Bảy đã đưa ông tiếp tục theo học Đại học Sân khấu và Điện ảnh, rồi Học viện báo chí và Tuyên truyền. Những tháng ngày sau đó, vừa nỗ lực rèn luyện năng lực chuyên môn thể hiện qua những tác phẩm truyền hình đầy ấn tượng trong chương trình “Vì an ninh Tổ quốc”, ông tiếp tục theo học các khóa đào tạo Thạc sĩ rồi Tiến sĩ chuyên ngành “Xây dựng Đảng” tại Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh.
40 năm theo nghề, dường như thời gian chỉ tạc thêm nét duyên cho người biên tập viên Nguyễn Quang Vinh của chương trình truyền hình “Vì an ninh Tổ quốc”. Lịch lãm như một chính khách, ấm áp như một văn nhân trải thấu lẽ đời, có thể nói, suốt bao năm, ông lưu dấu trong lòng khán giả truyền hình cả nước mỗi khi cất giọng: “Kính thưa quý vị, các đồng chí và các bạn…”. Và trên hết, ông định danh trong làng truyền hình cả nước với hàng loạt tác phẩm đã đoạt giải thưởng Quốc gia về Điện ảnh, truyền hình cũng như báo chí như các phim truyện: Đêm mưa giông”, “Truyện tình thời Siđa”, 10 tập kịch bản đầu tiên của loạt phim nổi tiếng “Cảnh sát hình sự”, phim tài liệu “Trở lại cuộc đời”, “Ảo vọng sụp đổ”, “Những giọt lệ đắng”… Qua các tác phẩm của ông, những sự kiện, những nhân vật gắn bó với sự nghiệp cách mạng của đất nước, sự trưởng thành của ngành Công an, các vấn đề xã hội nhức nhối… đã được “sống” lại trong từng khuôn hình, từng lời bình cô đọng, giàu tính biểu đạt có giá trị bền vững qua nhiều thế hệ.
Năm 2009, ông Nguyễn Quang Vinh được bổ nhiệm làm Phó Cục trưởng, Phó Giám đốc Trung tâm Phát thanh - Truyền hình - Điện ảnh CAND, Phó Tổng biên tập Truyền hình ANTV. Thời điểm chuẩn bị lên sóng, tôi thấy ông như một “con thoi” không nghỉ. Dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công an, Tổng cục Xây dựng lực lượng và trực tiếp là Trung tướng Hữu Ước, Đại tá Nguyễn Quang Vinh đã cùng với cộng sự là đội ngũ cán bộ năng động, nhiệt tình của mình trăn trở rất nhiều để xây dựng ANTV trở thành một kênh truyền hình độc đáo, đầy sức sáng tạo với hàng chục chuyên mục, phản ánh sâu rộng mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh trao tặng thưởng cho thí sinh đạt giải trong Hội thi "Duyên dáng áo dài ANTV"
Hơn 10 chương trình chuyên biệt về an ninh trật tự được phát sóng vào nhiều khung giờ như “Hành trình phá án”, “Phía sau bản án”, “Một phiên tòa, hai bản án”, “An ninh với cuộc sống”, “Góc bình yên”, “Hình tượng người chiến sĩ Công an”… do chính ông trực tiếp đưa ra ý tưởng, hướng dẫn, gợi ý cho các biên tập viên xây dựng format sau khi lên sóng đã mang đến cho khán giả cả nước những câu chuyện hấp dẫn, nêu bật được hình tượng người chiến sĩ Công an và hàm chứa tính nhân văn sâu sắc. Có lẽ, chính từ suy nghĩ làm nghề bằng con mắt của khán giả, suy xét, tìm hiểu xem khán giả cần gì, muốn biết điều gì… nên các chương trình chuyên biệt của ANTV sau 3 năm phát sóng vẫn giữ nguyên vẹn được sức “nóng” của ngày đầu, vẫn chạm đến được trái tim của khán giả.
Trưởng thành trong lực lượng, gắn bó và hiểu biết sâu sắc về lực lượng, với Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh, đề tài về lực lượng, về những chiến sĩ công an đang ngày đêm bảo vệ sự bình yên của Tổ quốc mãi là nguồn cảm hứng bất tận trong cuộc đời sáng tác của ông. Ông cũng đặc biệt có thế mạnh với thể loại phim tài liệu chính luận với các bộ phim tài liệu sử thi hoành tráng của lực lượng công an như: “Công an nhân dân trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước”, “65 năm công an nhân dân làm theo lời Bác”, “Sắc vàng lặng lẽ”… Từ trước tới nay, phim tài liệu vẫn được giới phê bình coi là thể loại phim đồng hành cùng cuộc sống, tác động tới cuộc sống và định hướng lại dư luận xã hội bằng lòng nhân ái, bằng lương tri và lẽ phải. Ở thể loại, đề tài này, ông đã cho khán giả thấy được những hiện thực sinh động của đời sống xã hội cùng biết bao áp lực, trách nhiệm bảo vệ trị an đè nặng trên vai người lính trong quá khứ cũng như hiện tại. Bằng tâm huyết và tài năng của mình, theo một cách rất riêng, ông đã làm sáng lên phẩm chất người Công an nhân dân để những giá trị tốt đẹp đó được trường tồn và lan tỏa.
Cũng chính vì luôn xác định vai trò “người thư kí của thời đại - người thư kí của lực lượng Công an”, nên ông đòi hỏi rất khắt khe chất lượng các chương trình chuyên biệt của kênh truyền hình ANTV. Ông thường nói, với thế mạnh là kênh truyền hình của lực lượng Công an, ANTV đã xây dựng hàng loạt chuyên mục để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của người xem: “Hành trình phá án”, “Phía sau bản án”… là những chương trình khác biệt độc đáo chỉ có trên ANTV sẽ đưa người xem “nhập cuộc” vào hành trình điều tra phá án đầy cam go, quyết liệt của lực lượng Công an, từ đó thêm hiểu và cảm thông với những áp lực, những nguy hiểm, khó khăn mà các chiến sĩ công an đang ngày đêm đối mặt. Vì vậy, mỗi biên tập viên không chỉ có trách nhiệm đối với tác phẩm của mình, với nhân vật, câu chuyện mà mình phản ánh mà còn là trách nhiệm đối với lực lượng và khán giả, nên càng cần phải cố gắng.
Khắt khe, cẩn trọng từ khâu biên tập kịch bản đến quá trình sản xuất tiền kì cũng như duyệt phát sóng, song hiếm khi tôi thấy ông cáu gắt, trách mắng cấp dưới. Thường thì ông chỉ ôn tồn nhận xét tác phẩm đang duyệt để biên tập viên thấy cái được, cái chưa được và rút kinh nghiệm cho những lần sau. Hoặc ông nói ở phần này, nếu em xử lí hình ảnh theo hướng này, đạo diễn cho nhân vật làm như thế này thì sẽ có hiệu quả hơn. Và đặc biệt, ông không cho phép chúng tôi được dễ dãi, trùng lặp trong các tác phẩm. Qua những lần làm việc với ông, được ông chỉ bảo, tôi đã dần trưởng thành hơn trong nghề. Và trên hết, tôi đã được ông dạy cho một điều quan trọng rằng, con đường để trở thành người làm báo chắc chắn không phải trải đầy hoa hồng và càng không phải được trải sẵn thảm đỏ. Mà đó là cả một sự phấn đấu bằng trí tuệ, sức lực, thậm chí có cả máu và nước mắt của những con người đam mê với từng con chữ, từng hình ảnh, khuôn hình mang từng hơi thở của cuộc sống tới với cộng đồng xã hội, với thế giới.
Đại tá Nguyễn Quang Vinh cũng được đánh giá là một trong những nhà báo xuất sắc trong mảng đề tài phóng sự điều tra. Nhiều vụ việc “khó”, song ông vẫn lần ra từng đầu mối, từng chi tiết tưởng như vô can để tìm đến các cơ quan chức năng, yêu cầu họ đối thoại, trả lời người dân thỏa đáng. Ông nhấn mạnh, làm phóng sự điều tra không nhất thiết phải “đao to búa lớn”, mà quan trọng là tác phẩm sẽ góp phần giải quyết hiệu quả vấn đề tồn tại trong xã hội. Chính vì thế, người làm phóng sự điều tra quan trọng là phải phát hiện bản chất vấn đề bằng cái tâm trong sáng, thực hiện điều tra với tính chất xây dựng, góp ý chứ không phải soi mói, moi móc.
Trọn vẹn gần 40 năm trong nghề, Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh là đạo diễn của hàng chục tác phẩm điện ảnh, đồng thời là tác giả kịch bản, đạo diễn, biên tập và viết lời bình khoảng 800 phim tài liệu và phóng sự truyền hình đã được công chiếu rộng rãi trên hệ thống phát hành phim Quốc gia, Truyền hình Việt Nam, Truyền hình CAND. Ông cũng là tác giả của gần 100 công trình, bài nghiên cứu lý luận, bài phóng sự phản ánh được tuyển chọn trong các tài liệu khoa giáo, chính trị của nhà xuất bản Công an nhân dân hoặc được in trên các ấn phẩm báo chí trong và ngoài lực lượng.
Để có được những con số ấn tượng ấy, quả thực không phải là điều đơn giản nếu như bản thân người nghệ sĩ không có sự tận tụy, hết lòng vì công việc và sức sáng tạo nội tại như ngọn lửa luôn sẵn sàng bùng cháy mỗi khi cảm hứng gọi tên trước mỗi đề tài hay, mỗi vấn đề “nóng” đòi hỏi người cầm bút phải dấn thân. Đại tá Hà Đoàn - nguyên Trưởng phòng Chuyên đề, Trung tâm Phát thanh - Truyền hình - Điện ảnh CAND cũng phải thừa nhận rằng, hiếm có nhà báo nào trong lực lưựng có sức sáng tạo dồi dào và đa dạng như Nguyễn Quang Vinh. Và hẳn nhiên cũng chính bởi lẽ đó, Đại tá Nguyễn Quang Vinh xứng đáng là chủ nhân của 15 Huy chương Vàng, 21 Huy chương Bạc trong các kì Liên hoan Truyền hình toàn quốc cùng nhiều giải A, giải B Giải Báo chí Quốc gia và hàng chục giải thưởng quan trọng khác.
Đại tá, NSƯT Nguyễn Quang Vinh thường nói: “Quan điểm của tôi là cởi mở, chia sẻ, tôn trọng anh em và xây dựng một đội ngũ giỏi nghề. Tôi luôn tự hào mình là một người “thợ giỏi” chứ không phải người thầy và đặc biệt luôn nhìn thấy sự nỗ lực của đồng nghiệp…”. Ấy là ông khiêm tốn mà nói vậy, song tôi tin rằng còn với rất nhiều người khác nữa, ông thực sự là một Thủ trưởng có tâm, có tầm và là một người thầy, người anh đáng kính./.
Theo Tuệ Lâm/Cổng TTĐT HNBVN