PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng, Cố vấn cấp cao Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ Báo chí, Chủ nhiệm Khoa Marketing và Truyền thông – Trường Quản trị và Kinh doanh (ĐHQGHN).

Lãnh đạo tiên phong, truyền cảm hứng

PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng, Cố vấn cấp cao Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ Báo chí, Chủ nhiệm Khoa Marketing và Truyền thông – Trường Quản trị và Kinh doanh (ĐHQGHN), nhận định rằng sau quá trình sắp xếp, hợp nhất, đối với nhiều cơ quan báo chí tại Việt Nam, việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ vẫn còn nhiều thách thức.

Bà nhấn mạnh: "Hội tụ không chỉ là gom các phòng ban lại với nhau hay chuyển nội dung từ giấy lên mạng. Đó là một quá trình thay đổi căn bản trong tư duy làm báo – từ ‘sản xuất cho tờ báo’ sang ‘sản xuất cho công chúng’. Mỗi nhà báo giờ đây phải trở thành một nhà sáng tạo nội dung đa năng".

Bà cho biết các mô hình quốc tế như South China Morning Post ở Hồng Kông là minh chứng sống cho hiệu quả của hội tụ. Khi chuyển từ báo in sang mô hình số, tờ báo này đã tận dụng dữ liệu, kể chuyện bằng đồ họa và video ngắn, đồng thời xây dựng hệ sinh thái nội dung hấp dẫn, giúp mở rộng thị trường quốc tế, tăng doanh thu quảng cáo và khẳng định thương hiệu toàn cầu. Những kinh nghiệm này là bài học quý báu cho báo chí Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số.

Tại Việt Nam, nhiều cơ quan báo chí địa phương như Quảng Ninh, Đà Nẵng hay TP. Hồ Chí Minh đã bắt đầu triển khai tòa soạn hội tụ, tích hợp các nền tảng số, dữ liệu và mạng xã hội. Song, như PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng phân tích, yếu tố quyết định vẫn là con người. "Nếu lãnh đạo cơ quan báo chí không dám làm, không dám chịu trách nhiệm thì rất khó tạo ra chuyển biến. Tổng biên tập và đội ngũ quản lý phải là người tiên phong, truyền cảm hứng và dẫn dắt thay đổi. Còn đội ngũ phóng viên phải được đào tạo lại – từ người viết tin sang người kể chuyện bằng dữ liệu và đa phương tiện".

Thực tế tại nhiều tòa soạn cho thấy không ít phóng viên vẫn còn e ngại với việc sản xuất video hay chưa quen với tư duy làm việc theo nhóm và chia sẻ dữ liệu. Trong khi đó, một số cơ quan vẫn coi việc ứng dụng công nghệ là hình thức trang trí, thay vì coi đó là công cụ cốt lõi để sản xuất tin bài nhanh và chính xác.

Bà Hằng nhấn mạnh, chuyển đổi số trong báo chí không thể thành công nếu chỉ dừng lại ở việc đầu tư thiết bị. "Phải đầu tư cho con người và cho văn hóa hợp tác trong tòa soạn. Phóng viên không thể làm việc theo kiểu cũ, mỗi người một sản phẩm, mà phải đồng bộ, chia sẻ và làm việc trên cùng một nền tảng dữ liệu".

Dữ liệu là 'xương sống' của tòa soạn số

Các công cụ phân tích, tổng hợp và trực quan hóa dữ liệu giúp nhà báo tiết kiệm thời gian, nâng cao tính xác thực và chiều sâu của thông tin.

"Công nghệ không thể thay thế nhà báo, nhưng nó giúp nhà báo sáng tạo hơn, nhanh hơn và chính xác hơn. Trong tòa soạn hội tụ, người làm báo phải biết sử dụng dữ liệu như một ngôn ngữ thứ hai của nghề nghiệp", PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng khẳng định.

Trên thực tế, các đài truyền hình và báo điện tử lớn như VTV, VOV hay VietnamPlus đã áp dụng dữ liệu để phân tích hành vi độc giả, cá nhân hóa nội dung và tối ưu hóa lịch xuất bản.

Tuy nhiên, nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn do hạn chế về hạ tầng, nhân lực và cơ chế tài chính. Để khắc phục, cần có chính sách hỗ trợ đồng bộ giữa Nhà nước, cơ quan chủ quản và các tổ chức đào tạo báo chí nhằm nâng cao năng lực số cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên.

Kể chuyện và bảo vệ sự thật

Trong kỷ nguyên mạng xã hội, lượng thông tin khổng lồ và tốc độ lan truyền chóng mặt khiến công chúng dễ bị cuốn vào vòng xoáy tin giả. Khi đó, báo chí chính thống càng cần thể hiện vai trò người gác cổng thông tin. PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng dẫn chứng: "Chỉ một bức ảnh giả về tình hình ngập lụt tại Hà Nội hay thông tin sai lệch về thiên tai ở miền Trung cũng có thể gây hoang mang và hiểu lầm trong cộng đồng. Điều này cho thấy báo chí không chỉ phải nhanh, mà còn phải chính xác và có trách nhiệm với xã hội".

Thực tế cũng chứng minh vai trò quan trọng của báo chí: mỗi khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh hay các sự kiện lớn, người dân vẫn tìm đến các cơ quan báo chí để cập nhật thông tin chính thống thay vì tin đồn trên mạng. Đây là minh chứng rõ ràng rằng báo chí vẫn giữ vị trí cốt lõi – là nhịp cầu của niềm tin, là nguồn thông tin chính xác và nhân văn trong bối cảnh thông tin ngày càng phức tạp.

Trước bối cảnh đó, theo PGS.TS. Hằng, để xây dựng mô hình báo chí bền vững, cần hội đủ bốn yếu tố: lãnh đạo tiên phong và có tầm nhìn chiến lược, đội ngũ phóng viên – biên tập viên sáng tạo và thành thạo kỹ năng số, hệ thống công nghệ và dữ liệu đồng bộ, cùng cơ chế chính sách minh bạch, khuyến khích đổi mới.

Bà nhấn mạnh: "Chuyển đổi số trong báo chí không chỉ là xu thế, mà là cơ hội để tái định nghĩa giá trị nghề nghiệp. Nếu biết tận dụng, báo chí Việt Nam không chỉ thích ứng với thời đại số, mà còn khẳng định vị thế mới – vừa là người kể chuyện của thời đại, vừa là người bảo vệ sự thật".

Theo Phan Anh/áo NB&CL

https://congluan.vn/tu-san-xuat-cho-to-bao-sang-san-xuat-cho-cong-chung-10316664.html