Nhà báo Hồng Quang Năm, Phó Tổng Biên tập Báo và PT-TH Đà Nẵng. (annghedanang.org.vn)

Làm cùng nhau từ lúc bắt đầu

Trong làn sóng chuyển đổi số đang lan rộng toàn cầu, mô hình tòa soạn hội tụ được xem là chuẩn mực mới giúp các cơ quan báo chí thích ứng với thói quen tiêu thụ thông tin ngày càng phân mảnh của công chúng.

Không còn là các “ốc đảo” báo in, truyền hình hay phát thanh vận hành tách biệt, tòa soạn hội tụ hình thành một khối tác chiến chung, nơi mọi hoạt động từ thu thập, xử lý, xuất bản đến phân phối thông tin được tối ưu trên một chu trình liên thông.

Điểm cốt lõi của mô hình này không phải chỉ là đặt tất cả phóng viên vào một phòng lớn. Bản chất của hội tụ, theo các nhà nghiên cứu truyền thông, là sự dung hợp của ba tầng: hội tụ không gian làm việc, hội tụ nội dung và hội tụ phương thức truyền tin. Mạng xã hội được xem như “chiếc ăng-ten mở rộng”, cung cấp tín hiệu ban đầu và cũng là kênh lan tỏa mạnh nhất.

Nhà báo Hồng Quang Năm, Phó Tổng Biên tập Báo và PT-TH Đà Nẵng, lý giải:

“Nếu trước đây, một tin bài phải ‘đi’ qua từng phòng ban riêng lẻ – từ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật, xuất bản – thì trong tòa soạn hội tụ, mọi bước được tích hợp trên một đường truyền thống nhất. Người làm báo hôm nay không thể chỉ cầm bút: họ phải biết quay, dựng, viết đa nền tảng, biết sử dụng công cụ phân tích dữ liệu, thậm chí biết dự đoán xu hướng lan tỏa trên mạng xã hội. Hội tụ bắt buộc chúng ta từ bỏ tư duy ‘làm xong rồi mới giao’, thay bằng tư duy ‘làm cùng nhau từ lúc bắt đầu’. Đây là thay đổi căn bản nhất”.

Tư duy đó đặt ra yêu cầu rất cao về hạ tầng kỹ thuật: CMS thông minh, kho dữ liệu tập trung, hệ thống tích hợp audio – video – ảnh – đồ họa, đường truyền băng thông lớn và công cụ phân quyền chặt chẽ. “Chỉ khi phần cứng và phần mềm được đồng bộ, tòa soạn hội tụ mới có thể vận hành đúng nghĩa”, ông Hồng Quang Năm nói.

"Tổ chức trước - hạ tầng theo sau - công nghệ đồng bộ hóa cuối cùng"

Nhắc đến thực tế tại tòa soạn, nhà báo Hồng Quang Năm cho biết, điểm khác biệt lớn nhất trong chiến lược xây dựng tòa soạn hội tụ của Đà Nẵng nằm ở cách tiếp cận “từ tổ chức trước – hạ tầng theo sau – công nghệ đồng bộ hóa cuối cùng”. Trong đó, Hội đồng Biên tập được xem như 'bộ não của tòa soạn', giữ vai trò điều phối tất cả luồng thông tin.

Tại đây, mọi dòng dữ liệu – từ phóng viên hiện trường, tín hiệu mạng xã hội, tin bài lưu trong kho dữ liệu, đến các bản phân tích dài hơi được tập hợp lại trước khi đi vào quá trình xử lý sâu. Sự thay đổi không chỉ về quy mô tổ chức, mà còn ở năng lực dự báo thông tin. Thay vì 'thấy gì làm nấy', tòa soạn phải nhận diện được chủ đề trọng tâm của ngày, của tuần, thậm chí của cả tháng.

Nhà báo Hồng Quang Năm chia sẻ rõ hơn: “Ở tòa soạn hội tụ, điều quan trọng nhất là không ai làm việc đơn độc. Khi một phòng có tư liệu, phòng khác phải biết để khai thác ngay. Khi một phóng viên có tín hiệu nóng, người dựng và bộ phận trực sản xuất phải kích hoạt quy trình ngay lập tức. Điều này chỉ vận hành được khi có một bộ phận trung tâm đủ năng lực phân loại thông tin, đủ quyền hạn điều phối và đặc biệt là đủ bản lĩnh để đánh giá mức độ ưu tiên của từng sự kiện”.

Hệ thống CMS mới đóng vai trò quan trọng: mọi sản phẩm, từ file thô đến bản dựng hoàn chỉnh, đều được lưu trong kho dữ liệu dùng chung. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà là thay đổi văn hóa làm việc: dữ liệu không còn thuộc về một phòng, mà thuộc về tòa soạn; sản phẩm không chỉ phục vụ một bản tin, mà có thể tái cấu trúc thành nhiều dạng thức khác nhau.

Với cách tổ chức này, phóng sự truyền hình có thể trở thành bài phân tích dài cho báo điện tử; file audio có thể được cắt thành podcast; hình ảnh được sử dụng để tạo đồ họa; và tin nóng có thể đồng thời chạy trên màn hình truyền hình, website và nền tảng số. Ông Năm nhận định: “Tính đa điểm chạm của thông tin được nâng lên rõ rệt”.

Ông cho biết, khi công nghệ dữ liệu trở thành trung tâm, quy trình kiểm duyệt cũng được siết chặt và số hóa. Mỗi sản phẩm đều đi qua hệ thống trình duyệt, giám sát, phân quyền và đánh giá. Điều này giúp loại bỏ tình trạng chồng chéo, thiếu nhất quán và đặc biệt là tăng trách nhiệm cá nhân đối với chất lượng nội dung.

Không chấp nhận sự trì trệ

Có một thực tế được nhiều chuyên gia truyền thông thừa nhận: xây dựng tòa soạn hội tụ không khó ở công nghệ, mà khó nhất ở thay đổi vai trò, thói quen và cách hiểu về nghề báo. Khi yêu cầu phóng viên phải đa nhiệm, phải biết sản xuất tin bài cho cả truyền hình, radio, báo mạng và mạng xã hội, tòa soạn phải đối mặt với sự thay đổi sâu sắc trong văn hóa công việc.

Cùng lúc đó, sự đa nền tảng của công chúng đặt ra bài toán khác: tốc độ phải tăng nhưng chất lượng không được giảm. Những sai sót nhỏ có thể lan truyền rất nhanh trên mạng xã hội, gây rủi ro lớn cho cơ quan báo chí công lập.

Nhà báo Hồng Quang Năm nhấn mạnh: “Điều khó nhất trong hội tụ không phải là hệ thống CMS hay phần mềm dựng phim. Điều khó nhất là thay đổi nhận thức của người làm báo. Khi không còn đường biên giữa các loại hình, người phóng viên phải chấp nhận vượt qua vùng an toàn của mình; người biên tập phải học cách kiểm soát nội dung theo cách mới; và lãnh đạo tòa soạn phải học cách phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định. Tòa soạn hội tụ không chấp nhận sự trì trệ. Mọi thứ phải vận hành theo một nhịp chung, minh bạch, đo được, đánh giá được”.

Sự thay đổi này buộc tòa soạn phải đầu tư mạnh cho đào tạo, tái đào tạo và đặc biệt là xây dựng tinh thần “một đội ngũ – một quy trình – một hệ thống dữ liệu chung”. Đây là yếu tố sống còn để tiến tới mục tiêu: không chỉ sản xuất tin tức, mà sản xuất hệ sinh thái nội dung đa nền tảng.

Theo Phan Anh/Báo NB&CL

https://congluan.vn/khi-thong-tin-khong-con-bi-ngan-phong-chia-nen-tang-10321876.html