Mức sinh chưa ổn định và còn chênh lệch giữa các vùng, miền; tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên chưa có xu hưởng giảm, trong đó không ít cán bộ, đảng viên vi phạm; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh còn ở mức cao (115 bé trai trên/100 bé gái), riêng tại Thanh Hóa tỷ lệ rất cao: 117,2/100, là 1 trong 5 tỉnh của cả nước có tỷ lệ trong tốp cao nhất. Cùng với đó chất lượng dân số còn thấp, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em còn cao, người tàn tật, khuyết tật còn nhiều. Tình trạng nạo phá thai, có thai ở độ tuổi vị thành niên có chiều hướng gia tăng. Nạm tảo hôn, kết hôn cận huyết thống vẫn diễn ra ở một số dân tộc ít người làm giảm chất lượng dân số trong tương lai.

Phát triển dân số thiếu kiểm soát được nhận diện là kẻ thù cho nhiều gia đình, địa phương. Trong những năm qua đã có khá nhiều bi kịch gia đình, dòng họ xảy ra, trong đó một phần không hề nhỏ bắt nguồn từ căn nguyên của việc phát triển dân số thiếu kiểm soát.

Để xảy ra tình trạng này có nguyên nhân từ việc một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa nhận thức, quán triệt dầy đủ và sâu sắc về tầm quan trọng, tính chất khó khăn, phức tạp và lâu dài của công tác dân số - KHHGĐ. Cùng với đó công tác quản lý nhà nước về dân số - KHHGĐ vẫn còn thiếu quyết liệt, chưa có giải pháp tích cực và phù hợp đối với vùng cao, vùng biển, vùng công giáo...

Đáng nói, ở một số nơi còn tư tưởng chủ quan, thỏa mãn với thành tích giảm sinh đã đạt được. Thay vào đó quá chú trọng phát triển kinh tế, đầu tư kết cấu hạ tầng, nâng cao mức sống, càng tạo điều kiện cho việc gia tăng dân số.

Công tác dân số - KHHGĐ cần phải siết lại. Yêu cầu đặt ra là phải thống nhất nhận thức của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhận dân, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội về tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ thực hiện KHHGĐ sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số.

Ngày 20/2/2020 Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã ban hành Chỉ thị số 24-CT/TU về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác dân số và phát triển trên địa bàn tỉnh trong tình hình mới. Theo đó, yêu cầu tập trung sâu vào việc tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền với công tác dân số và phát triển; đổi mới thông tin, tuyên truyền, giáo dục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động trong các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về trách nhiệm, ý thức đối với công tác dân số và phát triển; nhất là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiên các vi phạm về chính sách dân số và phát triển...

Từ yêu cầu này đòi hỏi việc tổ chức thực hiện phải nghiêm túc, chú trong đến hiệu quả, nhất là phải đặt công tác dân số trong mối quan hệ hữu cơ với sự phát triển bền vững của kinh tế, ổn định về xã hội cũng như đảm bảo công tác QP-AN.

Tuệ Vũ