Tại Hội thảo “Hoàn thiện pháp luật để báo chí phát triển trong kỷ nguyên số” do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) - Hội Truyền thông số Việt Nam chỉ đạo, giao cho Cục Báo chí và Tạp chí điện tử VietTimes tổ chức sáng 16/5 đã đặt ra nhiều vấn đề nóng trong phát triển báo chí - truyền thông hiện nay.

 Các ông chủ trì hội thảo: ông Lê Hải Bình, Uỷ viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ VHTT và DL; ông Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội truyền thông số Việt Nam; ông Phan Xuân Thủy, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương.

 

Hành lang pháp lý phù hợp cho hoạt động báo chí trong thời đại mới

Ông Lê Hải Bình, Uỷ viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, việc hoàn thiện dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) lần này là những bổ sung cơ bản, hình thành không gian, cơ chế, tạo hành lang pháp lý để báo chí phát triển, giúp người làm báo có thể yên tâm làm nghề trong những năm tới. Trong Dự thảo mới có một số nội dung đáng chú ý cần được tiếp thu các ý kiến đóng góp, gồm kinh tế báo chí, chuyển đổi số như thế nào và tổ hợp truyền thông.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phan Xuân Thủy, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí hiện hành là yêu cầu cấp thiết nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, hiện thực hóa đường lối, chính sách của Đảng trong lĩnh vực báo chí, đồng thời xử lý các bất cập đang tồn tại. Ông Thủy cho rằng, việc cập nhật luật pháp là cần thiết để báo chí có thể thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, khoa học truyền thông và môi trường số, từ đó hình thành hành lang pháp lý phù hợp cho hoạt động báo chí trong thời đại mới.

Trình bày tham luận “Một số vấn đề đáng chú ý trong Luật Báo chí (sửa đổi)”, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí cho biết Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 22/9/2024 của Chính phủ thông qua 4 chính sách Đề nghị xây dựng Luật Báo chí (sửa đổi) gồm: Tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí (gồm 7 vấn đề) ; Nâng cao chất lượng người làm báo, lãnh đạo cơ quan báo chí (gồm 5 vấn đề); Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí (gồm 4 vấn đề); Điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí phát biểu

Dự thảo luật lần này, theo chia sẻ của Cục trưởng Cục báo chí thì đã bổ sung nhiều quy định quan trọng, trong đó điểm nhấn là nguyên tắc quản lý báo chí chặt chẽ, minh bạch và phân định rõ thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương. Dự kiến có 30 nội dung giao Chính phủ và các cơ quan chức năng quy định chi tiết…

Dự thảo luật lần này cũng sửa đổi và bổ sung hệ thống khái niệm, nhằm phân biệt rõ ràng giữa các loại hình báo chí, khắc phục tình trạng "báo hoá" tạp chí – một trong những vấn đề nổi cộm thời gian qua. Cụ thể, loại hình báo chí được chia thành báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình và kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Báo in gồm báo và tạp chí; báo điện tử gồm Báo điện tử và Tạp chí điện tử.

Bổ sung khái niệm Tạp chí để phân biệt rõ báo, tạp chí, chống “báo hóa” tạp chí. Cụ thể: Tạp chí là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành, trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ theo tôn chỉ, mục đích quy định trong giấy phép; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động của cơ quan chủ quản, bao gồm tạp chí in và tạp chí điện tử.

Quang cảnh Hội thảo

Không quy định trang thông tin điện tử tổng hợp là sản phẩm thông tin có tính chất báo chí. Sản phẩm thông tin có tính chất báo chí chỉ còn Đặc san, Bản tin.

Một điểm mới đáng chú ý là việc bổ sung mô hình Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện. Theo đó, các tổ hợp báo chí được phép có nhiều cơ quan trực thuộc, hoạt động theo cơ chế tài chính như doanh nghiệp, được thành lập hoặc góp vốn tại doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng đưa ra các nguyên tắc chặt chẽ trong hoạt động báo chí trên không gian mạng. Ông Lưu Đình Phúc khẳng định: “Các kênh nội dung của báo chí trên mạng xã hội, ứng dụng Internet bắt buộc phải đăng ký, kết nối hệ thống với cơ quan quản lý. Nội dung phát hành phải tuân thủ pháp luật báo chí, an ninh mạng và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên”.

Nhà nước sẽ đầu tư công cụ số để giám sát hoạt động báo chí trên môi trường mạng, đảm bảo an toàn thông tin và hiệu quả quản lý.

Ông cũng cho biết thêm, Dự thảo luật có đề xuất bổ sung 2 hành vi bị nghiêm cấm, gồm: (1) Trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội tự sản xuất và phát tin, bài như cơ quan báo chí; (2) Đưa thông tin gây phương hại đến quan hệ đối ngoại, ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế, hình ảnh quốc gia. Đáng chú ý, Hội Nhà báo Việt Nam sẽ được giao quyền giám sát, kết luận và kiến nghị xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp đối với người làm báo.

Về thẻ nhà báo, ông Phúc cho biết: “Dự thảo bỏ quy định kỳ hạn cứng. Thay vào đó, thẻ có thời hạn 5 năm tính từ ngày cấp. Hết hạn, người làm báo có thể đề nghị cấp đổi thẻ nếu đủ điều kiện”. Ngoài ra, người làm việc tại các tạp chí khoa học sẽ không được cấp thẻ nhà báo.

Việc thu hồi giấy phép sẽ áp dụng với các cơ quan báo chí không đủ điều kiện hoặc vi phạm nhiều lần. Chính phủ sẽ quy định cụ thể các trường hợp này. Dự thảo cũng làm rõ hơn quy trình xuất, nhập khẩu báo chí, mở rộng chủ thể tham gia là cơ quan báo chí hoặc doanh nghiệp có chức năng xuất nhập khẩu. Đồng thời, sẽ có quy định điều kiện cấp phép kinh doanh dịch vụ phát hành báo chí nhập khẩu…

Quy trình cấp thẻ phải nhanh, khi vi phạm cũng thu hồi nhanh

Đóng góp ý kiến tại hội thảo, nhà báo Phạm Mạnh Hùng, Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam cho rằng, Luật Báo chí mở ra kỷ nguyên phát triển mới của báo chí, do đó nên tư duy về thiết kế, hoàn thiện pháp luật - bám sát theo định hướng đó. Ngoài ra, khi xây dựng luật, phải nghiên cứu tham khảo từ quốc tế để so sánh, cần nghiên cứu một cách khách quan để thấy được báo chí Việt Nam đang đứng trước những thách thức gì.

Ông Phạm Mạnh Hùng, Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam góp ý r

 

Thực tế hiện nay, báo chí phương Tây và các nền báo chí lớn như Mỹ cũng đang lao đao, thậm chí nhiều tờ báo không thể sống nổi. Tại Việt Nam, mô hình báo chí có nhiều điểm khá tương đồng với Trung Quốc, đây là mô hình có thể tham khảo thêm. Để báo chí Việt Nam phát triển cần bám vào bối cảnh kỷ nguyên mới, kèm theo đó là các chính sách để phát triển. Báo chí Việt Nam có những điểm tương đồng nhưng không giống hoàn toàn các nước khác, do vậy cần có chính sách đặc thù để các cơ quan báo chí, nhất là các cơ quan báo chí chủ lực ( VOV, VTV, TTX, Nhân dân, QDND, CAND…) có điều kiện phát triển, xứng đáng với vai trò nhiệm vụ trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.

Ông Phạm Mạnh Hùng cũng rất nhất trí với mô hình xây dựng các “tổ hợp” báo chí chủ lực mạnh ở cả trung ương và các tỉnh thành phố, phát triển theo mô hình đa phương tiện. Mô hình tổ hợp là khái niệm phù hợp vì báo chí ở Việt Nam phát triển các loại hình kinh doanh dịch vụ không phải vì mục tiêu lợi nhuận, mà cuối cùng là nhằm phục vụ nhiệm vụ chính trị của đội ngũ báo chí cách mạng. Ông Hùng cũng đề nghị Dự thảo luật mở rộng hơn khả năng liên doanh liên kết để sản xuất các nhóm nội dung không phải là nội dung thời sự chính trị xã hội của các tổ hợp báo chí.

Đóng góp thêm đề xuất tại dự thảo Luật Báo chí, Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam kiến nghị quy trình cấp thẻ nhà báo cần có quy định ràng buộc trách nhiệm, để làm sao cấp thẻ nhanh nhưng khi vi phạm cũng thu hồi nhanh hoặc khi chuyển đơn vị công tác thì phải cấp thẻ luôn, bởi đây là điều kiện hoạt động với phóng viên.

Tương tự như vậy, việc cấp phép cho các cơ quan báo chí, mô hình quản trị của các tổ hợp báo chí chủ lực đa phương tiện cũng phải thiết kế sao cho tạo được điều kiện phát triển tốt nhất, thông thoáng nhất, nhanh nhất có thể, giúp các cơ quan báo chí tranh thủ được thời cơ để đầu tư phát triển.

Ngoài ra, nhà báo Phạm Mạnh Hùng cũng đề xuất cụ thể hóa hơn cơ quan chủ quản báo chí, điều kiện hoạt động báo chí…

Mô hình tổ hợp báo chí truyền thông cần chi tiết và cụ thể hơn nữa

Rất quan tâm đến vấn đề tổ hợp báo chí truyền thông, ông Nguyễn Kim Khiêm – Tổng giám đốc Đài PTTH Hà Nội cũng cho rằng, chúng ra cần cùng nhau phác thảo, hình dung về khái niệm, định nghĩa liên quan đến mô hình tổ hợp báo chí- truyền thông. Ông cho rằng phải chi tiết hoá hơn nữa các vấn đề liên quan đến mô hình này để khi triển khai trên thực tế không bị vướng và không thống nhất. Tổ hợp chỉ mới là đơn vị về mặt tổ chức, chứ chưa có quy định rõ liên quan đến vai trò hay cơ chế vận hành. Nó có phải là một cơ quan báo chí phóng to hay không? Cơ cấu các Tổng biên tập như thế nào, quản trị ra sao? Mô hình tài chính ra sao? Cơ quan báo chí trực thuộc có phải là 1 đơn vị sự nghiệp trong 1 đơn vị sự nghiệp không?... Với rất nhiều câu hỏi đặt ra, ông Khiêm mong muốn sẽ tiếp tục có một Hội thảo sâu dành riêng để bàn về mô hình tổ hợp báo chí truyền thông.

Ông Nguyễn Kim Khiêm – Tổng giám đốc Đài PTTH Hà Nội rất quan tâm đến mô hình tổ hợp báo chí - truyền thông

 

Cũng tại hội thảo, TS. Lê Hải, Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng Ban Tạp chí Cộng sản điện tử đã giới thiệu mô hình tổ hợp báo chí tại Trung Quốc, nơi báo chí vẫn là đơn vị sự nghiệp công lập nhưng vận hành theo cơ chế doanh nghiệp. Theo ông Hải, nhiều tập đoàn truyền thông ở Trung Quốc được hình thành thông qua các quyết định hành chính sáp nhập, hoạt động đa ngành trong lĩnh vực truyền thông với báo chí là trung tâm. Họ áp dụng mức thuế ưu đãi 10% cho toàn ngành báo chí, điều có thể được cân nhắc như một tham chiếu cho Việt Nam trong quá trình hoàn thiện mô hình tổ hợp báo chí.

TS. Lê Hải, Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng Ban Tạp chí Cộng sản điện tử phát biểu

Luật Báo chí (sửa đổi) cần tháo gỡ các điểm nghẽn, đặc biệt là kinh tế báo chí

Một trong những vấn đề rất được quan tâm dó là kinh tế báo chí. Phát biểu tại Hội thảo, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, Phùng Công Sưởng trăn trở về các vấn đề của báo chí hiện nay khi góp ý 3 nội dung dự thảo: Thứ nhất, góp ý về hành lang pháp lý và cơ quan chủ quản báo chí, ông Sưởng cho rằng cần nghiên cứu lại mô hình cơ quan chủ quản báo chí sao cho phù hợp. Trong luật nên có quy định rõ, cơ quan chủ quản là ai, trách nhiệm đến đâu…để báo chí phát triển độc lập và chuyên nghiệp hơn. Thứ hai, về tôn chỉ, mục đích, theo ông Sưởng, tại TP.HCM vừa qua diễn ra kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975- 30/4/2025), báo chí đều phản ánh sự kiện đó và đây là trách nhiệm của cơ quan báo chí. Ông Sưởng đề nghị nên xem xét lại tôn chỉ mục đích của báo chí, không nên “bó” hoạt động nghề nghiệp của người làm báo. Thứ ba, về kinh tế báo chí và nguồn thu, là vấn đề ông trăn trở nhất. Ông thẳng thắn: Báo chí hoạt động hiện nay được định nghĩa là cơ quan sự nghiệp có thu, nhưng đang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp…dẫn đến bất cập và khó khăn cho hoạt động toà soạn. Nếu không giải quyết được bài toán kinh tế báo chí, báo chí không thể phát triển.

Ông Phùng Công Sưởng - Tổng biên tập báo Tiền phong đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết

 

Ông Sưởng tổng kết báo chí có 4 nguồn thu chính: Bán nội dung (gần như không còn hoặc rất ít); Ngân sách Nhà nước (rất hạn chế, chỉ một số cơ quan lớn được cấp); Truyền thông - quảng cáo (đang bị sụt giảm mạnh); Tài trợ, viện trợ từ tổ chức, cá nhân (rất hiếm và không ổn định).

“Câu hỏi đặt ra: Vậy báo chí đang sống bằng gì và phát triển bằng gì? Muốn báo chí phát triển phải định hướng kinh tế báo chí, không có nguồn lực không phát triển được. Luật báo chí cần có quy định nào đó liên quan đến việc bán nội dung chẳng hạn như trên báo điện tử?”, ông Sưởng nêu quan điểm và gợi mở. Ông cũng khẳng định nếu không có cơ chế phù hợp, sẽ không thể phát triển nền kinh tế báo chí vững mạnh.

Tổng Biên tập Báo Tiền Phong cho rằng liên kết báo chí là vấn đề rất cần quan tâm. Một cơ quan báo chí tốt cần có nền tảng công nghệ mạnh, một doanh nghiệp công nghệ của chính mình. Khi định giá một tờ báo như Tiền Phong, phải định giá cả thương hiệu, cả hệ sinh thái công nghệ, cả giá trị tài sản số. Báo chí không thể phát triển nếu không được nhìn nhận như một hệ sinh thái truyền thông đa nền tảng. Ông Sưởng cho rằng Luật Báo chí (sửa đổi) lần này cần tháo gỡ các điểm nghẽn, đặc biệt là ở kinh tế báo chí, mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động và quyền tự chủ của cơ quan báo chí, để thực sự mở đường cho báo chí Việt Nam phát triển chuyên nghiệp, hiện đại và hội nhập.

Bản quyền báo chí cần có quy định rõ hơn, mạnh mẽ hơn

Đó là câu chuyện được bà Nguyễn Thị Sự - Phó Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam đặt ra tại Hội thảo. Bà Sự chia sẻ rằng, thực tế về vấn đề bản quyền báo chí cần phải xem xét, cân nhắc thêm vì hiện nay Dự thảo Luật mới có duy nhất Điều 39 ngắn gọn về vấn đề bản quyền: “Cơ quan báo chí phải thực hiện các quy định của pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan khi đăng, phát tác phẩm báo chí”. Trong khi đó trên thực tế hoạt động, vấn đề chúng ta muốn bảo vệ là bản quyền của tác phẩm báo chí, khi các nhà mạng hay nền tảng đăng tải vẫn phải thực hiện quy định bản quyền với tác phẩm báo chí đó. Chúng ta cần có quy định rõ hơn, mạnh mẽ hơn về điều khoản xử phạt.

Bà Nguyễn Thị Sự - Phó Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam phát bi

 

Thậm chí, “có thể áp dụng công nghệ và các quy định sẽ giải quyết được câu chuyện bản quyền”, bà Sự góp ý về nội dung dự thảo.

Ngoài ra bà Nguyễn Thị Sự cũng cho rằng cần có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương, công nghệ cho mô hình báo chí truyền thông đa phương tiện. “Tôi nghĩ qua ý kiến thảo luận có nhiều mô hình khác nhau, gắn với chế độ chính sách đi kèm. Đề nghị cân nhắc thể hiện câu chữ theo hướng mở hơn, ứng cho nhiều mô hình phù hợp” – Bà Sự cho biết.

Cũng góp ý về việc giải pháp trong xử lý “bản quyền tác phẩm báo chí”, ông Nguyễn Tiến Bình, Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đề nghị trong dự thảo Luật Báo chí quy định, những đơn vị nào kinh doanh sản phẩm về báo chí thì phải thỏa thuận, làm việc với cơ quan báo chí. Như vậy các tòa soạn báo chí mới thu được tiền từ báo chí, chứ không phải đọc miễn phí như hiện nay.

Ông Nguyễn Tiến Bình, Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam chia sẻ tại Hội thả

 

Ông Bình kiến nghị Luật báo chí bổ sung thêm chi tiết về việc các đơn vị như các nền tảng, nhà mạng khi sử dụng nội dung báo chí thì phải có sự hợp tác với các cơ quan báo chí. Việc này rất cần để các cơ quan báo chí có cơ sở pháp lý để làm việc và cũng để hạn chế việc vi phạm bản quyền báo chí nhức nhối hiện nay.

Theo ông Nguyễn Văn Bá, Tổng biên tập Báo Vietnamnet, dự thảo Luật Báo chí đã giải quyết nhiều điểm vướng mắc tồn tại trong Luật Báo chí hiện hành. Để hoàn thiện dự thảo Luật Báo chí sửa đổi, nhà báo Nguyễn Văn Bá nêu 3 ý kiến đóng góp đáng chú ý. Thứ nhất, trong điều khoản quy định về hoạt động trên không gian mạng, dự thảo Luật báo chí sửa đổi chưa có định nghĩa về không gian mạng. Nội hàm của không gian mạng được quy định tại Luật An ninh mạng, nhưng có tính chất kỹ thuật nhiều hơn là về kinh tế, nội dung. Ông đề nghị Ban biên tập dự thảo Luật Báo chí sửa đổi, điều chỉnh sao cho dễ hiểu hơn. Thứ hai, về quy định các kênh, các tài khoản của cơ quan báo chí trên không gian mạng được coi là trang báo, mọi thông tin đăng trên không gian mạng phải được đăng trên tờ chính thống của cơ quan báo chí, ông Bá nhấn mạnh nội dung này.

Ông Nguyễn Văn Bá, Tổng biên tập Báo Vietnamnet đóng góp nhiều ý kiến

 

Ngoài ra, Tổng biên tập Báo Vietnamnet cũng cho biết, trước đây, do điều kiện kỹ thuật, công nghệ, các cơ quan báo chí phải nhờ các trang thông tin điện tử tổng hợp để thúc đẩy, phân phối các nội dung của cơ quan báo chí. Tuy vậy, hiện nay, chủ yếu thông tin, các nội dung của các cơ quan báo chí được phân phối qua mạng xã hội. Từ đó, nhà báo Nguyễn Văn Bá đặt vấn đề có nên đưa quy định về trang thông tin điện tử tổng hợp vào Luật Báo chí sửa đổi nữa hay không?...

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Tổng giám đốc Đài truyền hình Việt Nam cho rằng cần làm rõ thêm về mô hình kinh doanh của báo chí.

 

Trao đổi, góp ý kiến tại Hội thảo, ông Nguyễn Thanh Lâm, Tổng giám đốc Đài truyền hình Việt Nam - VTV đánh giá dự thảo luật mới rất rõ ràng, có sự chuyển tiếp quản lý giữa 2 Bộ, đồng thời có những điều khoản đã thể chế hóa những văn bản dưới luật trước đây, mở điều kiện cho các cơ quan báo chí hoạt động trên các hạ tầng không gian.

Đóng góp thêm về dự thảo luật, ông Lâm cho rằng hoạt động báo chí trên không gian mạng được dự thảo thiết kế một chương rất là rõ, song cần làm rõ thêm về mô hình kinh doanh của báo chí. Thứ hai, nên làm rõ việc Nhà nước đầu tư và mua dịch vụ công nghệ thông tin trên nền tảng số. Thứ ba, mô hình sự nghiệp công lập đối với cơ quan báo chí.

Các đại biểu tham dự

 

 

Theo Báo NB&C

https://congluan.vn/luat-bao-chi-sua-doi-can-thao-go-cac-diem-nghen-dac-biet-la-kinh-te-bao-chi-10290636.html?zarsrc=30&utm_source=zalo&utm_medium=zalo&utm_campaign=zalo