Ekip phóng viên vượt 4 km đường đất sạt lở để có mặt ghi hình tại xã Trung Lý, huyện Mường Lát

Hành trình ngược bão

Đầu tháng 9/2024, ngay từ khi Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia phát tin bão số 3 và số 4 áp sát đất liền, gây mưa lũ ở các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa, các phóng viên của Đài Phát thanh và Truyền hình Thanh Hóa đã lên đường đến các điểm nóng.

Mường Lát, vùng đất biên cương với địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn, được xác định là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề. Để có thông tin cập nhật mới nhất, chính xác nhất đưa đến khán giả, ekip phóng viên phòng Thời sự - Chính trị gồm 3 người, khẩn trương lên đường, tiếp cận hiện trường. Giữa cao điểm của đợt mưa lũ, nguy cơ sạt lở lớn trên suốt cung đường di chuyển, thông tin liên lạc bị gián đoạn ảnh hưởng đường truyền dữ liệu về cơ quan, đồng thời, còn phải chạy đua thời gian để kịp thời cập nhật tin tức, ekip đã cùng nhau tính toán kỹ lịch trình, phương án sản xuất tin bài để không có bất cứ “thời gian chết” nào. Sau 2 ngày làm việc, trừ khi di chuyển từ thành phố lên đến Mường Lát khoảng 8 tiếng (cả đi và về), nhóm phóng viên đã sản xuất 4 phóng sự ngắn, cập nhật liên tục về tình hình mưa lũ gồm: “Thông báo phân luồng giao thông đoạn Km88+750- Km88+810 tuyến Quốc lộ 15C”; “Mường Lát khắc phục sau mưa lũ”; “Đảm bảo điều kiện sinh hoạt tối thiểu cho người dân phải di dân đến nơi an toàn”; “Mường Lát xử lý sạt lở làm cô lập 8 bản thuộc xã Trung Lý”. Để có được những tác phẩm báo chí sống động, mang tính thời sự cao, các phóng viên đã phải vượt suối, leo núi, băng qua những con đường trơn trượt bùn đất; có những lúc phải gùi từng thiết bị máy móc trên lưng, vừa đi vừa chống đỡ mưa gió.  

Tác phẩm truyền hình - Sản phẩm của tập thể

4 phóng sự ngắn không phải là nhiều trong thời gian 2 ngày làm việc, song với đặc thù của thể loại truyền hình, phải có mặt tận nơi, phải ghi nhận từng cảnh quay… giữa một địa bàn không điện, không sóng, đó là cả một sự nỗ lực rất lớn và tinh thần đoàn kết cao. Phóng viên là người "mở đường" thông tin, là cầu nối giữa hiện thực cuộc sống và công chúng. Phóng viên biên tập cần xác định rõ đề tài, trao đổi ý tưởng với phóng viên quay phim, quan sát nhạy bén để cùng phối hợp lấy được cảnh quay ấn tượng, liên lạc với cơ sở để nắm tình hình, tranh thủ viết bài trên xe, và giữa lúc đường truyền liên lạc mất kết nối, phải lo đấu mối với đài truyền thanh địa phương để nhờ thiết bị chuyển dữ liệu về cơ quan. Phóng viên quay phim phải ghi hình khẩn trương, chủ động, sáng tạo và phản ánh được hiện trạng một cách chân thực nhất; lái xe phải tra cứu kỹ cung đường di chuyển, để đảm bảo thuận lợi và an toàn nhất… Tuy nhiên, không giống thể loại báo in hay báo điện tử, một phóng viên có thể tác nghiệp độc lập để hình thành tác phẩm, đối với báo hình, tác phẩm ra đời bởi sự kết hợp của nhiều khâu sản xuất, nhiều con người.

          Hậu trường của tác phẩm truyền hình là toàn bộ quá trình làm việc, từ khâu chuẩn bị cho chuyến đi tác nghiệp đến khâu dựng tin bài, duyệt lên sóng… diễn ra phía sau ống kính, trước khi sản phẩm đến với khán giả.

Ekip kỹ thuật xử lý hậu kỳ tại Đài Phát thanh – Truyền hình Thanh Hóa

Để có 1 tác phẩm truyền hình chất lượng thì đầu tiên cần xác định rõ hậu trường, là các khâu tổ chức sản xuất, bao gồm những gì, để từ đó có hướng xử lý tốt từng khâu. Hậu trường có thể chia thành 3 khâu quan trọng như sau:

Đầu tiên là tiền kỳ. Tiền kỳ gồm nghiên cứu và lựa chọn đề tài: lên ý tưởng, tìm hiểu thông tin, khảo sát thực tế, xác định mục tiêu của tác phẩm. Tiếp đó là chuẩn bị đề cương kịch bản và kế hoạch sản xuất gồm phân công công việc, chuẩn bị lịch trình, địa điểm, liên hệ với địa phương để có sự phối hợp, và chuẩn bị các yếu tố cần thiết cho quá trình ghi hình.

          Thứ 2 là quá trình tác nghiệp hiện trường. Phóng viên di chuyển đến nơi cần đến, tiếp xúc với những người cần khai thác thông tin; lựa chọn cảnh quay tại thực địa, bố trí, đạo diễn những hình ảnh cần thiết. Phóng viên biên tập phối hợp với phóng viên quay phim ghi lại những hình ảnh thực tế tại hiện trường với sự hỗ trợ của các thiết bị chuyên dụng; ghi âm phỏng vấn để thu thập, khai thác thông tin từ những nhân vật liên quan đến chủ đề tác phẩm.

          Cuối cùng là các bước hậu kỳ. Bước này bao gồm biên tập và dựng phim. Ekip sản xuất cần hoàn thiện phần lời bình của tác phẩm, lựa chọn và sắp xếp các cảnh quay, pha trộn tiếng động hiện trường, âm nhạc, sử dụng hiệu ứng, kỹ xảo… để tạo nên một câu chuyện mạch lạc, hấp dẫn bằng hình ảnh, âm thanh. Tiếp đó là khâu kiểm duyệt trước khi lên sóng, nhằm đảm bảo nội dung tư tưởng, chất lượng nghiệp vụ của tác phẩm.

Mặc dù khán giả chỉ được thưởng thức sản phẩm cuối cùng, nhưng ít ai biết “hậu trường” lại ẩn chứa rất nhiều công sức và tâm huyết của cả một đội ngũ chuyên nghiệp. Để bắt kịp xu hướng của báo chí hiện đại, những người tham gia hậu trường sản xuất tác phẩm truyền hình phải không ngừng tìm tòi, học hỏi các kiến thức, kỹ năng, làm chủ máy móc kỹ thuật, các phần mềm thiết kế đồ họa, ứng dụng AI…

Có thể thấy, báo hình là một sản phẩm của tập thể, nơi mỗi thành viên trong ekip đều đóng vai trò quan trọng để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh. Những tác phẩm chất lượng không thể được tạo ra bởi một cá nhân đơn lẻ, mà là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ, sáng tạo và nỗ lực không ngừng của cả ekip, từ người chỉ đạo nội dung, tổ chức sản xuất, phóng viên biên tập, phóng viên quay phim, đến kỹ thuật viên... Đằng sau mỗi bản tin, mỗi tác phẩm truyền hình là sự nỗ lực đồng bộ của toàn bộ ekip, không ai có thể làm một mình. Mỗi bộ phận là một mắt xích trong cỗ máy vận hành chung, phải nhịp nhàng ăn ý thì mới có thể tạo ra một bản tin, một tác phẩm đảm bảo độ nhanh nhạy, chuẩn xác về thông tin, giàu cảm xúc và mang lại hiệu quả xã hội cao.

Ngọn “lửa nghề” không bao giờ tắt

Phía sau mỗi khuôn hình, là những bước chân trầy trật cùng đôi giày rách, chiếc áo mưa tả tơi, là đôi vai trĩu nặng bởi chiếc ba lô chứa đầy pin dự phòng, máy tính, và cả mì tôm… Người làm báo hình không chỉ là người kể chuyện, họ còn là người đồng hành, chia sẻ. Họ không ngại gian khổ, vì trên hết, đó là trách nhiệm của người làm nghề: đưa sự thật đến với công chúng một cách chân thực và lay động tâm can nhất.

Trong chuyến đi Mường Lát ấy, khi ánh nắng đầu tiên hé lên sau bão, các phóng viên có mặt tại hiện trường lại lăn xả để ghi hình công việc khắc phục hậu quả thiên tai, tái thiết cuộc sống của người dân. Sau những thời khắc chống bão khẩn cấp, các phóng viên vẫn không rời hiện trường, mà theo đuổi sự kiện, vấn đề đến cùng, để kể cho khán giả một câu chuyện trọn vẹn. Nhiều người hỏi: “Vì sao các bạn lại lao vào nơi nguy hiểm?” Câu trả lời thật giản dị: “Vì đó là sứ mệnh của người làm báo”. Không chỉ phản ánh, chúng tôi còn lan tỏa tinh thần sẻ chia, niềm tin và hi vọng.

Như vậy, có thể thấy, phía sau những khung hình là niềm đam mê, trách nhiệm cao của những con người luôn bền bỉ với nghề. Mường Lát tháng 9 năm 2024 chỉ là một lát cắt nhỏ trên muôn vàn hành trình tác nghiệp của những người làm báo hình. Chúng tôi, những người trải qua ngày tháng ấy, thấm thía rằng: tác phẩm truyền hình là kết quả của một quá trình cộng hưởng trí tuệ, công sức và cảm xúc của cả một tập thể. Mỗi bản tin, mỗi phóng sự truyền hình không chỉ là thông tin, mà chất chứa tình người. Với những người làm báo hình chân chính, ngọn lửa nghề luôn âm ỉ cháy, soi sáng từng khung hình, dù là trong mưa gió, bão giông hay trong dòng chảy bình thản của cuộc sống thường ngày./.

Bài và ảnh Nhà báo Hương Quỳnh/nguoilambaothanhhoa.vn