Ảnh minh họa: Unsplash
Cùng tham gia và cùng tạo ra giá trị
Không phải là đếm lượt xem, không phải là làm video “bắt trend”, mà "báo chí cộng đồng" là giúp người dân cảm thấy được lắng nghe, được thấu hiểu và được trao quyền để thay đổi điều gì đó trong đời sống của họ.
Từ lâu, “cộng đồng” thường bị hiểu lầm như “độc giả”. Độc giả chỉ theo dõi và phản ứng, còn cộng đồng thì cùng tham gia và cùng tạo ra giá trị. Nhà báo Anita Li, người sáng lập tờ The Green Line ở Toronto, nói rằng cách làm báo cũ - hỏi ý kiến cộng đồng rồi viết bài - đã lỗi thời. Báo chí không chỉ nên lắng nghe, mà còn phải giúp cộng đồng hành động và cải thiện cuộc sống của họ.
Chuyên trang báo chí Journalism tại Anh nhận ra rằng việc xây dựng và kết nối cộng đồng giờ không còn là phụ trợ mà là cốt lõi. Những tổ chức tin tức thành công nhất hiện nay không dựa vào thuật toán, mà dựa vào niềm tin - mối quan hệ hai chiều giữa người làm báo và người đọc.
Tại The Green Line, mỗi tháng tòa soạn chọn một vấn đề lớn của thành phố như nhà ở, môi trường hay an ninh, rồi triển khai loạt hoạt động xuyên suốt 4 tuần: giải thích nguyên nhân, đưa ra hướng giải quyết, tổ chức sự kiện để người dân thảo luận và cuối cùng là công bố bài viết tổng kết các giải pháp được thống nhất. Bên cạnh đó, họ tạo ra những công cụ thực tế như máy tính chi phí sinh hoạt hay hướng dẫn chống trục xuất để người dân sử dụng ngay.
Theo Li, không có công thức chung nào cho “cộng đồng”. Có những cộng đồng được hình thành bởi địa lý, như cư dân của một khu vực và cũng có những cộng đồng xuất phát từ trải nghiệm hoặc nghề nghiệp, sở thích chung... hay có chung sự thiệt thòi.
Trên thực tế, các yếu tố này thường chồng lấn nhau. Một nhà báo có thể vừa là người trong khu phố, vừa là thành viên của cộng đồng nghề nghiệp hay nhóm xã hội nào đó. Chính vì vậy, việc phục vụ cộng đồng không thể rập khuôn, mà phải xuất phát từ sự hiểu biết sâu sắc về con người thật sự phía sau dữ liệu.
Một hướng đi mới và tích cực của báo chí
Tại vùng Medway của Anh, hai nhà báo Ed Jennings và Steven Keevil lập bản tin Local Authority để thay đổi hình ảnh của quê hương mình - nơi từng bị coi là “buồn tẻ và nghèo nàn”. Họ muốn khơi dậy niềm tự hào địa phương, nhất là cho người trẻ, bằng cách kể lại những câu chuyện tích cực và đầy hy vọng.
Kevil nói: “Người trẻ ở đây thường nghĩ họ chẳng thể đạt được gì. Nhưng chính Medway là nơi sinh ra nhiều người tài năng, như Alice Oseman - tác giả của Heartstopper”.
Cũng với tinh thần đó, nhà báo Andrew Brown ở Southport lập trang Stand Up For Southport để hàn gắn tinh thần thị trấn sau vụ ba bé gái bị sát hại năm ngoái. Anh không muốn chỉ đưa tin, mà muốn giúp cộng đồng nhìn thấy chính mình trong quá trình vượt qua mất mát. “Thứ cộng đồng cần nhất là cảm giác được nhìn thấy và được cùng nhau tiến về phía trước”, Brown nói.
Với giới trẻ sáng tạo, tờ Dazed Media lại chọn cách khích lệ hơn là chỉ đưa tin. Giám đốc sáng tạo Jack Sunnucks cho rằng người trẻ cần thấy con đường sáng tạo là có thật, dù đầy rủi ro. Các dự án như How I Became hay Dazed 100 được tạo ra để kể lại hành trình của những người từng thất bại nhưng vẫn thành công, giúp độc giả nhìn thấy bản thân trong đó và dám thử một lần.
Điểm chung giữa tất cả những ví dụ ấy là sự thay đổi trong vai trò của người làm báo. Phục vụ cộng đồng không còn nghĩa là “viết cho họ đọc”, mà là “làm cùng họ để thay đổi”.
Báo chí, nếu muốn tồn tại lâu dài, phải rời khỏi vị thế của người quan sát trung gian và trở thành người đồng hành - người khiến cộng đồng cảm thấy được nhìn thấy, được trân trọng, và được tiếp sức để hành động.
https://congluan.vn/bao-chi-cong-dong-la-gi-va-co-y-nghia-nhu-the-nao-10316941.html
