Dĩ nhiên tôi không có ý so sánh một biện pháp hành chính bắt buộc với sự tự nguyện mà chúng ta cần hướng tới với những chuẩn mực về sự nhường nhịn, đức hy sinh. Nhưng rõ ràng là kỳ giãn cách xã hội đã đem đến một gợi ý không hề tồi về ý thức, trách nhiệm của chúng ta với chính mái ấm của chúng ta.

Những năm gần đây pháp luật về gia đình đã được hoàn thiện, việc xây dựng đời sống văn hóa, trong đó có văn hóa gia đình cũng được hết sức quan tâm. Nhưng vì sao những bi kịch gia đình vẫn cứ diễn ra? Còn có quá nhiều vấn đề đang âm ĩ ở nơi mà chúng ta vẫn thường gọi là “pháo đài” hay “thành lũy” của xã hội dẫn đến những rạn nứt, phá vỡ kết cấu truyền thống ngàn đời nay.

Những căn nhà có sự chung sống của tam đại, tứ đại đồng đường ít dần đi, cuộc sống của những gia đình đơn lẻ ngày càng nhiều hơn.

Điều giải thích cho cuộc sống gia đình độc lập ngày càng được lựa chọn đó là điều kiện kinh tế phát triển; nhiều cá nhân khác thế hệ theo đuổi những cách sống khác nhau, mà thường ít chú ý đến những người bên cạnh mình.

Cuộc sống khó khăn trước đây khiến nhiều thế hệ phải chung sống trong một mái nhà, người lớn hỗ trợ kinh nghiệm, giúp đỡ việc nhà, người trẻ thì chăm sóc người già kịp thời lúc ốm đau.

Gần đây thì nhiều đứa con sau khi lập gia đình thường muốn ra ở riêng. Nhà có điều kiện thì mua thêm nhà, thuê người trông trẻ, ông bà chỉ đến thăm cháu vào dịp nhất định thay cho hàng ngày dạy dỗ, chăm sóc. Vợ chồng trẻ không có điều kiện thì thuê nhà. Cuộc sống độc lập từ sớm giúp những cặp đôi trưởng thành hơn nhưng nhiều vấn đề phức tạp cũng nảy sinh từ chính tư tưởng muốn tổ chức những gia đình xé nhỏ và độc lập này.

Xảy ra điều đó là bởi nhiều người trẻ thường không chịu được sự giáo huấn từ người già và ngược lại người già cũng không dễ chấp nhận lối sống hiện đại và thực dụng của con trẻ. Người trẻ sau ngày làm việc vội vã thu mình vào không gian riêng. Người già ở nhà chờ con, cháu về, nhưng sự gặp nhau chỉ là bữa cơm nhanh chóng.

Ở nhà cùng vui, cả nhà cùng nghĩ ra việc, cùng làm, và thực tế có gần một tháng trời nhiều gia đình đã làm nên những công trình ý nghĩa trong thời gian nghỉ thực hiện giãn cách xã hội. Nhiều người cho rằng đó là hoàn cảnh bắt buộc làm con người xích lại với nhau. Nhưng có lẽ đó chỉ là sự bao biện, bởi việc làm do chúng ta tạo ra, quan trọng là mỗi người có ý thức tạo ra và xích lại hay không mà thôi.

Quá đề cao lối sống thực dụng, nuôi dưỡng sự ích kỷ, thì chắc chắn sẽ chẳng có hoàn cảnh nào đủ lớn để chúng ta xích lại với nhau cả. Khi tư tưởng muốn độc lập lớn hơn trách nhiệm chung trong mái ấm, thì sự chia tách ắt sẽ xảy ra.

Hãy nhìn vào những điều mà chúng ta đã làm được trong kỳ giãn cách xã hội không phải là một điều thần kỳ trong hoàn cảnh đặc biệt, mà chính là nhiều người đã thoát ra chính mình, để vì người khác. Vậy thì tại sao chúng ta không biến điều đó thành lẽ tự nhiên thường nhật, mà cứ mải miết chạy theo những cái tôi ích kỷ?

Có một slogan rất hay: “Gia đình là cội nguồn cảm hứng, thành trì vững chắc của mỗi con người”. Hãy lắng nghe để xây dựng nên những “thành lũy” kiên cố góp phần làm nên một xã hội an toàn. Đó không phải là điều gì quá khó khăn và xa xôi, quan trọng vẫn là chính mình, sự hy sinh và nhường nhịn.

An Nhiên