Màu của khói, mùi của khói ngai ngái thơm từ những chân rạ mùa gặt vừa xong, được những lão nông dệt thành một thảm khói, mờ mịt khói.

Hiển nhiên là vậy, đương nhiên là vậy. Qua rồi thời đói khổ phải lấy rơm rạ làm chất đốt cho chiếc bếp nhà ngày hai bữa. Cây lúa lớn lên từ đồng đất làng ta giờ lại trở về tro bụi trên đồng đất làng ta, để tiếp tục phôi thai nên những lớp sinh thổ ngọt ngào cho những vụ cây mới kế tiếp.

Cây lúa làng ta giờ hệt như một sự luân hồi của kiếp người trồng lúa. Nhú mầm, đơm hạt rồi lại ra đi, như mẹ ta sinh ra ta rồi trở về cát bụi hư vô. Ta lại tiếp nối kiếp người làm mẹ, làm cha.

 2. Một vụ đông mới lại bắt đầu từ màu khói trên đồng đất làng ta. Ông ta, bác ta và cả ta nhìn vào khói để nguyện cầu vụ đông năm nay không đại hàn, sương muối, cho rau xanh trúng mùa, không sâu bệnh để ngô khoai sai bắp.

Hiện đại là vậy, tiến bộ khoa học đã len vào từng thân ruộng nhỏ, nhưng lệ là thế, nhà nông vẫn nguyện cầu. Một nét tín ngưỡng, một nét sinh hoạt làng xã vẫn còn nguyên sơ. Làng ta dẫu có thành phố, thành phường, thì người làng ta vẫn còn sự chân chất rất làng ta.

 "Làng ta ở tận làng ta" tôi chợt nhớ câu thơ của Nguyễn Duy khi nhìn xa xăm ra mịt mù màn khói. 

3. "Rơm rạ ơi ta lại về đây", câu thơ dẫn lối ta về làng ta. Cái làng thì nhỏ, nhưng đồng làng thì rộng, tháng mười ngòn ngọt rét, cả làng như vào hội. Cuốc cày, thúng mủng, ai cũng có phần. Và trên những thửa ruộng quen, tiếng nông gia lại được dịp đủ thứ chuyện trò với ngô khoai, hành, tỏi, với những hy vọng đồng điền. Bọn trẻ thi nhau hun khói bắt chuột, còn lũ sẻ đồng thì ríu ran tìm mồi trong một khung cảnh yên bình đồng nội hệt như thời bao cấp. Viết đến đây tôi lại nhớ đến bạn văn Lương Đình Khoa của mình - một chàng trai xứ Đông với những câu thơ tự cảm: "Lầm lũi hướng mình về phía cháy sáng ước mơ/Mặc cho bầy giun đất hiền ngoan, đám sẻ đồng ríu ran trên những luỹ tre xanh nơi tôi là hạt phù sa lạc/Mặc cho thị thành thổi hồn tôi bỏng rát/Bụi bặm phố phường vây bám tim thơ"...

Màu khói, mùi khói đồng đất làng ta. Dù có là hạt phù sa lạc giữa thị thành va đập với đủ thứ phồn hoa, tôi vẫn cứ thấy mình còn chút bản ngã làng ta.

Đứng trên đồng đất làng, nhìn khói bao bọc làng, tôi lại thầm lẩm nhẩm lời nguyện cầu đông này nông gia trúng vụ.

Lam Vũ