Ngoại ô bây giờ là một không gian xôi đỗ

Tôi thích cốm từ bé, bởi vậy tôi yêu đồng quê, yêu những người quê chang nắng, dầm mưa làm ra hạt lúa thơm mùi sữa và càng yêu những chiếc lá sen hình yếm đào chở che, nâng đỡ những hạt cốm xanh mơ từ chiếc cối nhà lên phố, chào người phố, để người phố mỗi khi thèm cốm lại nhớ đến ngày mùa ngai ngái rơm hoa; để nhớ về đồng nội lam lũ, nhọc nhằn tặng người phố bằng những hạt tám thơm có bão tháng bảy, có mưa tháng ba.

Nhớ cốm, thương quê, năm hai vụ lúa, mùa vui nào tôi cũng có mặt ở ngoại ô. Mất mùa, thất đồng, gạo cốm chìm trong nứơc tôi vẫn ra ngoại ô thương nhớ. Lâu thành quen, thành cái lệ, ngoại ô như một phần máu thịt chính mình. Vậy mà những nhọc nhằn thường nhật, những đối mặt cam go, sức ép từ nhiều phía của cuộc sống chẳng giản đơn đã đánh cắp đi thói quen của tôi, giết chết sở thích từ thơ bé của tôi.  

Vật lộn với đường phố, tranh đấu với áo cơm, mấy năm bộn bề khiến hôm nay tôi thành khách lạ giữa đồng đất ngoại ô cũng vào mùa gặt.

Không còn những đụn rơm vàng chất cao trên những gốc rạ vừa hoàn thành sứ mệnh chắt ngọt ngào trên bùn đất quê hương, làm nơi đuổi bắt của lũ mục đồng. Không còn cả những đụn khói và giấc mơ màu khói xa xăm…

Hiện đại hoá nông thôn như một cây đủa thần vừa diệu kỳ vừa tàn nhẫn. Nó giải phóng cho những đôi vai nông phu chai sạn nhọc nhằn, nó tháo ách tôi đòi kéo cày trả nợ cho những thân trâu lầm lũi ngày nối ngày trên những thửa ruộng quen vụ nọ kế mùa kia một thời đói khổ. Máy thay trâu thay luôn sức người trên những thửa ruộng khoán ngày càng teo tóp bởi giấc mộng làng ta thành phố, xã ta lên phường. 

Cốm của tôi đâu, những hạt cốm xanh mơ thơm lừng đồng nội đâu rồi?

Hình như, hình như, mà còn hình như gì nữa. Thú ẩm thực thường quen của người quê với cốm mơ mùa gặt mong giấc mộng chinh phục người phố khó tính, thuyết phục họ về làng, nhìn về làng bằng con mắt nể nang, đã mờ xa, khuất nẻo mấy phần.

Bây giờ người ta làm cốm bằng máy, công đoạn cầu kỳ tuốt giã của cha ông chỉ còn góc khiêm nhường trong góc bếp rong rêu. Cối chày làng cốm chỉ còn lại trong lời kể của nghẹn nghào tiếc nuối bởi ít người hoài cổ về một thời chưa xa...

Trên cánh đồng không còn bất tận kia, giữa ngày mùa mà vắng hẳn tiếng nông gia. Người ngoại ô không còn nhiều ruộng để cấy cày, người ngoại ô vào phố cày đường nhựa bằng những cuốc xe ôm, tìm vận may ở những công trường khó tính, để chấp nhận đánh đổi sự chất phác lấy cái lọc lừa. Ngoại ô thương nhớ, ngoại ô không còn là bức tranh đồng nội rực mùa vui trong k‎ý ức chính mình. Bây giờ là một không gian xôi đổ vừa ô nhiễm lại ồn ào đang như một chiếc vòi rống ngoạm lấy ngoại ô.

Ôi, ngoại ô, ngoại ô thương nhớ.

Lam Vũ