Xu hướng chung của thế giới

Sau nhiều năm phải cung cấp những thông tin miễn phí cho người đọc trên mạng Internet, nhiều cơ quan báo chí đã nhận thấy việc biến thói quen mua báo giấy thành trả phí khi đọc báo điện tử của độc giả đang trở nên hết sức cần thiết, nhất là trước nguy cơ báo in biến mất và doanh thu quảng cáo trên báo sụt giảm nghiêm trọng trước ảnh hưởng của Facebook và Google.

Trên thế giới, việc thu phí đọc báo điện tử đã trở thành điều tất yếu của những tờ báo lớn vài năm trở lại đây như: New York Times, Washington Post, Financial Times, The Economist. Điển hình như tờ The New York Times có thu nhập từ thuê bao dài hạn đã tăng 40% so với năm trước cho thấy, việc thu phí bạn đọc không còn là điều bất khả thi như nhiều người lo ngại.

Để có được thành công ấy, các tờ báo điện tử đều áp dụng những hình thức thu phí linh hoạt, có tính khuyến khích với người dùng mới, nhất là những độc giả quốc tế và chú trọng đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng nội dung cũng như tính độc quyền của thông tin mà báo đó có được.

Ở Việt Nam, Vietnamplus là báo điện tử tiên phong trong áp dụng hình thức này từ tháng 8/2012 đến tháng 11/2013. Tuy nhiên, việc thu phí đối với độc giả của báo này đã phải tạm dừng do hình thức thanh toán điện tử khi đó chưa phát triển.

Đầu tháng 5/2018, Vietnamplus tiếp tục thử nghiệm áp dụng lại mô hình này và bắt đầu thu tiền từ giữa tháng 6/2018, hướng đến mục tiêu tiếp tục sản xuất những nội dung dài, có chất lượng như mega-story, long-form và không chỉ bó hẹp nội dung với kinh tế, tài chính mà còn mở ra các lĩnh vực khác như công nghệ, thể thao, giải trí, chính trị. Bên cạnh đó, báo này còn tiến hành đa dạng phương thức thanh toán như qua nhà mạng, ví điện tử, thẻ tín dụng... nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người dùng.

Tuy nhiên, hầu hết các báo điện tử của Việt Nam đều chưa tạo ra được những sản phẩm chuyên biệt, độc quyền, thể hiện đặc thù và “chất” riêng của tờ báo của mình để có thể thay đổi được thói quen đọc báo miễn phí từ độc giả.

Bên cạnh đó, nhiều người dùng e ngại vấn đề thông tin cá nhân bị lộ khi phải cung cấp thông tin thẻ tín dụng cho các trang mạng. Để khắc phục điều này, các báo phải phối hợp với các nhà mạng, nhưng chính nó lại có thể gây phức tạp trong việc phân chia doanh thu, lợi nhuận cho các bên.

Việc thu phí đọc báo điện tử chính là hình thức nâng cao chất lượng thông tin, khuyến khích sự năng động, sáng tạo và chuyên nghiệp của mỗi nhà báo

Cần sớm phổ biến ở Việt Nam

Thực tế cho thấy, nếu việc thu phí bạn đọc được áp dụng đối với tất cả các báo điện tử của Việt Nam sẽ hạn chế được rất nhiều tình trạng làm báo kiểu “salon”, sao chép, “xào” bài. Bởi, khi phải bỏ tiền mua thông tin, độc giả sẽ là những khách hàng khó tính và thông minh, biết lựa chọn những sản phẩm báo chí chất lượng, độc quyền và có dấu ấn riêng của tờ báo cũng như tác giả của bài báo đó. Chính vì vậy, việc thu phí đọc báo điện tử chính là hình thức nâng cao chất lượng thông tin, khuyến khích sự năng động, sáng tạo và chuyên nghiệp của mỗi nhà báo.

Việc “bán” sản phẩm báo mạng sẽ giúp phân loại độc giả theo nhu cầu thông tin mà họ tìm đọc. Từ đó, giúp tờ báo cung cấp một cách chính xác những những điều mà từng đối tượng bạn đọc quan tâm, thu hẹp phạm vi tiếp cận của họ đến với những tờ báo không chuyên khác, nâng cao uy tín và bản sắc riêng của báo mình. Đây là điều mà hiện nay, nhiều tờ báo đã không làm được do không xác định được đúng công chúng của mình thuộc nhóm đối tượng cụ thể nào.

Ngoài ra, khi có nguồn thu từ bạn đọc, các báo điện tử sẽ không còn phụ thuộc vào sự bấp bênh của những hợp đồng quảng cáo. Chính việc xuất hiện những ông lớn như Google hay Facebook là một trong số những nguyên nhân khiến các báo nên quay trở về với mục đích tối thượng của mình là cung cấp thông tin chính đáng, nâng cao chất lượng những bài phân tích chuyên sâu, hay đầu tư vào những bài điều tra dài hơi có tính thời sự, đưa báo chính thống trở về với niềm tin của công chúng.

hi hình thức thanh toán điện tử dần được hoàn thiện và thói quen đọc báo của độc giả thay đổi là lúc quan hệ cung - cầu giữa tòa soạn, người làm báo và bạn đọc được thiết lập. Đây chính là xu hướng tất yếu của thế giới mà báo chí Việt Nam phải hội nhập và thích nghi để tồn tại.

Nhà báo Trần Ngọc Nam - Phóng viên báo Tuổi trẻ

“Vấn đề thu phí đối với bạn đọc báo điện tử hiện nay là không khả thi vì vi phạm bản quyền giữa báo chí, trang thông tin, trang mạng quá lớn. Theo tôi, muốn thu phí báo điện tử đối với độc giả, việc đầu tiên phải thắt chặt quyền xuất bản, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm bản quyền. Đồng thời, mỗi tờ báo cũng cần phải nâng cao chất lượng thông tin, tăng tính độc quyền và độ hấp dẫn của mỗi sản phẩm báo chí do mình sản xuất. Tuy nhiên, đã đến lúc báo điện tử phải chuẩn bị cho lộ trình thu phí bởi đây là xu hướng chung của thế giới mà báo chí Việt Nam không thể đi ngược lại.”

Nhà báo Hoàng Trọng Sang - Phóng viên báo Thời đại

“Các báo điện tử muốn tiến hành thu phí của độc giả cần đầu tư những bài báo chuyên sâu, độc quyền, những phóng sự đặc biệt, coi như đặc sản của tờ báo, những nội dung phù hợp với từng đối tượng độc giả khác nhau. Đặc biệt, tờ báo phải có được thương hiệu của mình để khi độc giả bỏ tiền, thực sự tin tưởng là mình có được những nguồn tin giá trị, chất lượng.

Hiện nay, tin giả đang bùng nổ và trở thành vấn nạn. Khó có thể kiểm chứng được ngay những tin tức chúng ta nhận được liệu rằng có phải là sự thật hay không. Khi đó, báo chí là một kênh để họ kiểm chứng và sẵn sàng trả tiền cho thông tin đó, quan trọng là nội dung đó có đủ chất lượng và xứng đáng với những gì họ cần và tìm kiếm không”./.

Theo Ngọc Huyền/Người làm báo